[Special] Leontien Zijlaard-Van Moorsel

Er zijn maar weinig vrouwen in de sportwereld die geen introductie behoeven. Toch is de vaderlandse geschiedenis in het gelukkige bezit van enkele zeer bijzondere sportieve vrouwen. In deze special gaan we in op één van deze bijzondere sportvrouwen die de Nederlandse geschiedenis rijk is; Leontien Zijlaard-Van Moorsel (Tinus).

In een klein dorpje onder rook van Eindhoven werd op 22 maart 1970 een meisje geboren: Leontine Martha Henrica Petronella van Moorsel. Vierendertig jaar later beëindigde diezelfde Leontine haar profcarrière als wielrenster als een grootheid in de sport en in Nederland. Maar liefst 29 nationale titels, negen wereldtitels, vier olympische titels en tweemaal de eindoverwinning in Le Tour Féminin schreef ze in de tussentijd op haar conto.

Eind jaren tachtig begon de glansrijke carrière van Leontien van Moorsel. Tot aan 1993 werden de (inter)nationale successen aan elkaar geregen; Nederlands kampioene op de weg, Nederlands kampioene tijdrijden en wereldkampioene op de weg. Daarna sloeg het noodlot echter toe. In haar drang om steeds beter en sneller te worden begon Tinus steeds meer af te vallen in de veronderstelling dat dit een positieve invloed zou hebben op haar prestaties. Elke kilo minder is beter want die moet je weer mee de bergen over nemen, zo was haar gedachte.

Bij het winnen van Le Tour Féminin in 1993 woog ze nog maar 43 kilo en was naar eigen zeggen het ongelukkigste meisje van de wereld. De drang om af te vallen sloeg om in anorexia nervosa. Deze anorexia in combinatie met de zware trainingen vergden te veel van het lichaam van Van Moorsel, een fysieke inzinking was het gevolg. Het einde van haar wielercarrière leek in zicht, totdat Leontien oud-wielrenner Michael Zijlaard ontmoette.

Dat ze daadwerkelijk terug was aan de top bevestigde de Boekelse in 2000, op de Olympische Spelen in Sydney. Maar liefst drie gouden en één zilveren medaille voegde Van Moorsel toe aan haar prijzenkast en deed daarmee wat velen voor onmogelijk achtten. De vorm van je leven, die krijg je volgens mij één keer en daar heb ik mogen ervaren wat dat is. In die twee weken kon ik werkelijk alles, ik was in Sydney gewoon aan het laagvliegen, verklaarde Van Moorsel later. Ik wist wel dat het goed zat, maar dat het zo goed zat dat wist ik toen nog niet. Je hoort je rondetijden en die zijn zo verschrikkelijk laag en dan denk je: het doet helemaal geen pijn, hoe kan dat? herinnert van Moorsel zich. Mijn laatste rondje was nog sneller dan het tweede rondje, dat is dus gewoon de vorm van je leven.

Het onderstreept de bevlogenheid waarmee Van Moorsel toewerkte naar de Spelen in Sydney. Al in de winter voorafgaand aan het mondiale evenement leefde ze volgens het schema dat tijdens de Olympische Spelen gevolgd zou worden. Op deze manier wist haar lichaam precies wat er te wachten stond.

Ach, wat is een uur afzien op een mensenleven, aldus Van Moorsel direct na het veroveren van het werelduurrecord in Mexico-stad in 2003. Weer een memorabel moment in de lange carrière van Tinus. Ze deed een eerste poging om het werelduurrecord te verbeteren in 2001. Al maanden van tevoren stond de datum een plaats vast. 13 september in Manchester. Twee dagen na de aanslagen in Amerika deed van Moorsel een poging. De gebeurtenissen leken haar te hebben aangegrepen en ze was bovendien die dag niet in vorm, waardoor de poging mislukte.

In 2003 doet ze een nieuwe poging en verandert ze de opzet. Dit keer kiest ze voor Mexico en niet voor een bepaalde dag, maar gaat ze er twee weken en kiest daar pas de goede dag uit. Vroeg in de ochtend van de dag dat de aanval ging plaatsvinden kent Leontien nog een flinke tegenslag. Terwijl de speciaal voor haar geprepareerde baan nog nat is van de ochtenddauw stapt Tinus vol goede moed op haar fiets om enkele ronden de spieren op te warmen. Niet vaak in haar carrière was Leontien hoog op de baan te vinden, maar deze ochtend doet de drievoudig olympisch kampioene dit juist wel.

Haar achterwiel glijdt ineens weg, net als Van Moorsel die daarna minutenlang als versteend blijft zitten. Ook als Tinus tien minuten later enkele ronden probeerde warm te fietsen gaat het niet van harte. Angst zorgt ervoor dat de benen stram zijn en het gehele begeleidingsteam lijkt terneergeslagen. Nergens voor nodig blijkt een kleine twee uur later, een peptalk van man en coach Michael zorgt er voor dat Leontien met hernieuwde moed aan de start verschijnt voor haar tweede poging het werelduurrecord te breken

Het schema dat vooraf was opgesteld ging uit van een afstand van 45,350 kilometer; 256 meter meer dan het record van Jeannie Longo. Terwijl vader Van Moorsel zichzelf hardop afvraagt wat Tinus zichzelf aan ging doen, trapte Leontien af voor haar poging. Al in de eerste ronde blijkt dat de peptalk van echtgenoot Michael doel heeft getroffen, maar liefst twee seconden voorsprong op het schema heeft Van Moorsel al te pakken. Na tien kilometer is de voorsprong zelfs al opgelopen; ruim 333 meter voorsprong op het oude record.

Na een half uur ligt Tinus 525 meter voor op het oude record en nog steeds is de houding perfect en de ademhaling rustig. Pas na drie kwartier krijgt Van Moorsel het moeilijk. Vechtend tegen de kramp en pijn weet ze echter een samenspel tussen al haar ledematen voor elkaar te krijgen dat haar in staat stelt in een moordend hoog tempo door te zetten. Van Moorsel maakt kunst van de martelgang. Na de finish moet Tinus aan de beademing terwijl ze niet meer op haar benen kan staan, zoveel heeft ze gegeven.

Maar haar 46,065 kilometer staat wel in de boeken als werelduurrecord. Het was een grote verschrikking. Alles deed pijn. Ik voelde de krampen in mijn bovenbenen, mijn bilspieren en zelfs in mijn 'muts'. Ik kon door de pijngrens heen, omdat de benen super waren. Het eerste half uur was ongelooflijk. Het leek wel alsof de fiets een paar kilogram lichter was dan het afgelopen jaar in alle trainingen. Het laatste rondje was ik alle pijn vergeten. Ik dacht aan alle mensen die het laatste jaar zo druk hier mee bezig zijn geweest. Het legde een zekere druk bij me, maar dan wel in de positieve zin. Al doe ik dit echt nooit meer.

Ook in 2004 veroverde Van Moorsel medailles op de Olympische Spelen in Athene. Niet in de wegwedstrijd, zoals door heel Nederland gehoopt werd. Een valpartij zorgde er voor dat titelprolongatie in rook opging. Gelukkig bleek Van Moorsel niet ernstig gewond te zijn waardoor ze gewoon kon deelnemen aan de olympische tijdrit. Na afloop gaf Van Moorsel aan nog nooit zo diep te zijn gegaan, maar het resultaat was ernaar. Met ruim twintig seconden voorsprong op de concurrentie veroverde Van Moorsel haar vierde gouden medaille in haar loopbaan. Op de individuele achtervolging voegde ze hier later nog een bronzen medaille aan toe.

Leontien zette een punt achter haar wielercarrière na de Spelen in Athene. Ze werd zes keer Sportvrouw van het Jaar: in 1990, 1993, 1999, 2000, 2003 en 2004. Tijdens het gala ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de KNWU werd Leontien van Moorsel (samen met Joop Zoetemelk) verkozen tot beste Nederlandse renster (renner) allertijden. In 2006 werd zij onderscheiden met de Fanny Blankers-Koen Trofee.