FOK!filmblik: Evangelie van de Haat
Het is vandaag op de kop af een jaar geleden dat de film Doodslag verscheen. In de film speelt Theo Maassen een ambulancebroeder genaamd Max, bij wie op zekere dag de stoppen doorslaan als hij voor de zoveelste keer te maken krijgt met straattuig die hem met zijn ambulance tegenhouden terwijl hij op weg is naar een noodgeval. Max mept één van hen neer met nogal drastische gevolgen. Wat volgt is een psychologisch drama waarbij een deel ook nog behoorlijk surrealistisch in beeld wordt gebracht. Een voor Nederlandse begrippen best wel opvallende rolprent. Toch is het thema niet geheel origineel te noemen.
Toen ik destijds voor het eerst het verhaal van Doodslag te horen kreeg, moest ik meteen denken aan wat misschien wel één van de allerbeste films van Nicolas Cage mag worden genoemd. In Martin Scorcese's beklemmende thriller Bringing Out the Dead speelt hij Frank Pierce, een ambulancebroeder die wordt getergd door slapeloosheid en de bijbehorende waanzinnigmakende hallucinaties. In zijn waanvoorstellingen wordt Pierce achtervolgt door de mensen die hij niet wist te redden. Plaats dat in de schimmige achterbuurten van New York en je hebt een beeld van de nachtmerrie waarin de ziekenbroeder zit. Het verhaal van Bring Out the Dead werd geschreven door Paul Schrader, die we ook kennen van klassiekers als Taxi Driver en Raging Bull, eveneens verhalen over eenlingen die het op moeten nemen tegen de rest van de wereld.
Een andere film die zeker bij dit thema past en die morgen precies 41 jaar geleden voor het eerst in de bioscopen te zien was, is het cineastische meesterwerk A Clockwork Orange van Stanley Kubrick. Toen de film in 1972 voor het eerst werd vertoond zorgde dit voor nogal wat discussies. In de film draait het om een jongeman wiens leven bestaat uit melk-plus (met lsd), bruut geweld, verkrachtingen en de Negende Symfonie van Beethoven. De film leverde veel gesprekstof op voor moraalridders die met het bekende opgeheven vingertje paal en perk probeerden te stellen aan het geweld en sadisme in bioscoopfilms. De Britse minister van binnenlandse zaken Reginald Maulding ging zelfs met een afvaardiging van psychologen en experts op het gebied van geweld naar een speciale privevoorstelling van de film. Het had echter een tegenovergesteld effect. Doordat men er in de media schande van sprak dat Kubrick geweld zou verheerlijken kreeg de film fijn veel gratis publiciteit en werden velen toch wel nieuwsgierig naar de voor die tijd zeker gewaagde bewerking van het gelijknamige boek van Anthony Burgess.
Recensie A Clockwork Orange Leeuwarder Courant 23-06-1972
Zelden maakte een film zoveel roering als deze klassieker deed aan het einde van 1971. Er was in die tijd sowieso al een verschuiving in de filmwereld merkbaar. Films werden geweldadiger dan voorheen het geval was. Denk maar eens aan bijvoorbeeld The French Connection, Dirty Harry en zelfs MacBeth. Nu was A Clockwork Orange ook wel extreem te noemen. Keihard geweld, verkrachtingen, drugsgebruik, het arme bioscooppubliek wist niet wat hen overkwam. Ook waren er puristen die de film vervloekten wegens het, in hun ogen als misbruik zijnde, gebruik van Beethovens muziek in een elektronische uitvoering. Anthony Burgess verkocht de rechten van het verhaal in eerste instantie aan Mick Jagger die er een Rolling Stones-film van wilde maken, met de muzikanten als de 'Droogs' bende. Gelukkig zag hij van dit plan af en verkocht de rechten met behoorlijke winst weer door.
Kubrick haalde de film in 1973 uit de roulatie in het Verenigd Koninkrijk nadat er een aantal rechtzaken tegen bendes waren geweest die beweerden geinspireerd te zijn door de rolprent van Kubrick. In de jaren negentig was de film 335 weken onafgebroken in de Amsterdamse bioscoop The Movies te zien. In Frankrijk mocht de film niet op VHS worden uitgebracht vanwege het gewelddadige karakter van de film en zodoende draaide de film in een bioscoop in Parijs meer dan 15 jaar onafgebroken, waar sommige filmfreaks de rolprent meer dan 100 keer zagen!
Tot slot van deze FOK!filmblik nog aandacht voor een pareltje uit de filmgeschiedenis. In de zeventiger jaren was het vrij normaal om als minder bekende regisseur mee te liften op het succes van een ander. De Spaanse regisseur Eloy de la Iglesia vormde daar geen uitzondering op.
In zijn film Apenas Una Gota de Sangre Para Morir Amando, ook wel bekend onder de titel Clockwork Terror, draait het om een groepje gewelddadige bikers die de buurt terroriseren. Hierbij draait het om sadistische spelletjes, verkrachtingen en moord. Let wel, die moorden worden niet gepleegd door de bikers in kwestie! De film kent ook nog een connectie met Kubrick. Sue Lyon, die eerder ook een rol speelde in Kubrick's Lolita, is ook in deze film te zien. De la Iglesia liet met deze film ook zien dat hij wel een liefhebber is van Polanski's Repulsion, een film waarin ook hallucinaties en nachtmerries een grote rol spelen. Er gaan verhalen dat dit zelfs één van de favoriete films van het Nederlandse filmicoon Paul Verhoeven is. Het zou me niks verbazen.