[XXL] Jari Litmanen; Een sterspeler bij Ajax

23 augustus 1992. Ajax speelt tegen Go Ahead Eagles. In de 87ste minuut wordt topspeler Dennis Bergkamp van het veld gehaald. Zijn vervanger is een onbekende Fin. Jari Litmanen maakt zijn debuut in het shirt van de Amsterdammers.

De jonge Litmanen blijkt gehuurd te zijn van MyPa, de club waar Litti al sinds 1987 te vinden is. Zijn carrière begint ietwat stroef in Amsterdam. Bergkamp is in topvorm en dit zorgt ervoor dat de Fin in het eerste seizoen slechts twaalf keer aan mag treden in het shirt van Ajax. Ondanks het geringe aantal optredens weet hij toch een contract af te dwingen bij de Amsterdammers. Ajax maakt uiteindelijk 1 miljoen gulden over naar Finland.

Toen Bergkamp de zomer later voor een veelvoud aan miljoenen vertrok werd het talent van Litmanen pas echt zichtbaar. In eerste instantie moest de Fin nog strijden met Dan Petersen om de nummer 10-positie, maar toen deze zich ernstig blesseerde stond Kuningas niets meer in de weg. Op de nummer 10 groeide Litmanen uit tot de sterspeler van Ajax. In zijn tweede seizoen in Amsterdam wist hij al 26 keer te scoren in slechts 30 duels. Dit leverde hem de topscorerstitel op en hij werd door zijn collega's verkozen tot Voetballer van het Jaar.

Het seizoen 1994/95 bleek hét jaar van Litmanen te worden. Opvallend was dat samen met de boost van de Fin ook Ajax naar een hoger plan ging. Vooral Europees gezien ging het beide voor de wind. De Amsterdammers mochten het in de Champions League opnemen tegen AC Milan, Austria Salzburg en AEK Athene. In de eerste twee wedstrijden, tegen AC Milan en AEK Athene, liet Litmanen meteen van zich spreken. De Milanezen werden met 2-0 verslagen door doelpunten van Ronald de Boer en Litmanen. De wedstrijd daarna, tegen de Grieken, werd ook gewonnen. In Amsterdam kwam AEK eerst op voorsprong, maar daarna bogen Patrick Kluivert en, opnieuw, Litmanen de score om in een 2-1 overwinning voor Ajax. Ook tegen Austria Salzburg was de Fin trefzeker, de eerste ontmoeting eindigde in een 0-0, de tweede wedstrijd werd ook een gelijkspel, 1-1 was de eindstand. De wedstrijd tegen Milan die daarop volgde was weer een wedstrijd met een goal van de Fin. Wéér werd het 2-0 tegen de Milanezen. Litmanen opende de score en de tweede goal was een eigen goal van Franco Baresi.

Na deze aaneenrijging van doelpunten moesten de Amsterdammers een tijdje wachten op nog meer goals van de Fin. In de halve finale van de Champions League werd Bayern München genadeloos met 5-2 naar huis gestuurd. Litmanen was tweemaal trefzeker en had hiermee een aardig aandeel in de overwinning van Ajax. Ook in de finale, die zoals bekend gewonnen werd, speelde Litmanen weer een rol van betekenis. De Fin begon in de basis, speelde een aardige wedstrijd, maar werd in de 68ste minuut van het veld gehaald. Zijn vervanger was Patrick Kluivert, dit bleek uiteindelijk een gouden zet van trainer Louis van Gaal. Kluivert werd namelijk matchwinner en zorgde er zo voor dat Ajax na 22 jaar de Cup met de Grote Oren weer in ontvangst mocht nemen.

Ook op nationaal niveau ging het Ajax allemaal goed af. De Amsterdammers werden als eerste club in de geschiedenis kampioen zonder een wedstrijd te verliezen. Door het ijzersterke optreden van Litmanen Europees en nationaal werd hij genomineerd voor Europees Voetballer van het Jaar. De uitslag was echter niet zo positief als de rest van de uitslagen dat jaar. George Weah ging er met de titel vandoor, voor Jurgen Klinsmann. Litmanen werd uiteindelijk derde.

Naast alle positieve gebeurtenissen dat jaar was er ook een zwarte bladzijde in de carrière van Litmanen. De bladzijde die hem zijn hele loopbaan zou achtervolgen. In twaalf maanden ging de Fin maar liefst zeven keer door zijn enkel. Onderzoeken door artsen wezen uiteindelijk uit dat het een chronisch probleem was: Litmanen had teveel laxiditeit, waardoor zijn botten teveel ruimte hadden. Dit probleem zorgde ervoor dat Bobby Haarms zijn handen vol had aan de Fin.

Na het daverende succes van Ajax was het wachten op de leegloop. Deze kwam eerder dan verwacht. Al enkele weken nadat de Champions League in de wacht was gesleept vertrokken er spelers naar het buitenland om het grote geld te verdienen. Peter van Vossen en John van den Brom gingen in Turkije, bij Istanbulspor, voetballen. Frank Rijkaard stopte met voetballen, Clarence Seedorf zocht zijn heil bij Sampdoria in Italië en Tarik Oulida ging verder bij het Spaanse Sevilla. De enige die Ajax trouw bleef was Jari Litmanen. Ook riep hij andere mensen op om de Ajacieden trouw te blijven. "Beter dan bij Ajax krijg ik het waarschijnlijk nooit, dus ik blijf. Ik heb alles te danken aan Ajax. Dat wil ik de club op deze manier laten weten."

Zijn keuze om bij Ajax te blijven bleek een goede keuze. Het jaar wat volgde leverde Ajax de Europese SuperCup op, ten koste van Real Zaragoza. Ook de Wereldbeker voor Clubteams werd in de wacht gesleept. In de finale was Ajax te sterk voor het Braziliaanse Grêmio. De Amsterdammers werden ook voor de derde keer op rij landskampioen en Litti had wederom een groot aandeel in de titel. In 26 wedstrijden trof de Fin 14 maal doel. Ook dit jaar werd de finale van de Champions League behaald, Litmanen scoorde wederom voor Ajax en dwong zo een verlenging en zelf penalty's af. Een prolongatie van de titel zat er echter niet in. Juve won de Champions League.

Na de successen van dit jaar vertrokken wederom legio topspelers uit Amsterdam. Michael Reiziger en Edgar Davids vertrokken naar AC Milan, Finidi George vertrok naar Betis Sevilla en Nwankwo Kanu vertrok naar Inter. Litmanen bleef opnieuw Ajax trouw, maar dit keer was dat geen garantie voor succes. Ajax werd in de Eredivisie slechts vierde. In de Champions League wisten zij wel te verrassen door het tot de halve finale te schoppen. In de halve finale kwamen ze een bekende tegen, Juventus was de tegenstander en was wederom te sterk voor de Amsterdammers.

In 1999 verlieten de laatste spelers van het Gouden Elftal van 1995 Ajax. Edwin van der Sar verhuisde naar Juventus, Danny Blind maakte een einde aan zijn voetbalcarrière en Jari Litmanen vertrok transfervrij naar FC Barcelona. Zo kwam er ongewild een einde aan legendarisch elftal. Een elftal waar veel Ajax-fans van dromen en hopen dat een team van een dergelijk kaliber ooit nog in Amsterdam te zien zal zijn.

Tot zijn vertrek naar Barça speelde Litmanen 212 officiële wedstrijden voor Ajax. In deze wedstrijden wist de Fin maar liefst 119 maal doel te treffen. Hiermee was hij op dat moment de meest productieve buitenlander aller tijden bij Ajax.

In 2002 was Ronald Koeman trainer bij Ajax. Litmanen speelde bij Liverpool, maar kreeg hier nooit een echte kans om weer te schitteren zoals bij de Amsterdammers. Hij kreeg van de clubleiding de mogelijkheid om met andere clubs te praten over een mogelijke overgang. Ondanks dat zijn salaris achteruit ging koos de Fin toch voor een terugkeer op het oude nest. In de Amsterdam ArenA werd Litti met veel gejuich ontvangen. Koeman verklaarde de Fin te hebben gehaald als leermeester voor zijn jonge selectie.

Litmanen bleek direct een deel van zijn oude vorm weer terug te hebben, in de Klassieker scoorde Litmanen zijn eerste goal sinds zijn terugkeer en twee weken laten trof hij ook doel tegen AZ. Europees gezien kende Litmanen een stroeve start, in de eerste groepsfase was de Fin, door een blessure aan zijn hamstring, afwezig en kon zo zijn kunsten niet tentoonspreiden. In de tweede groepsfase was Litmanen wel van de partij en trof, wederom, doel. Ditmaal tegen AS Roma.

De gesprekken met Ajax maakten echter duidelijk dat, ondanks zijn veelvoud aan doelpunten, Litmanen niet helemaal aan de eisen van de Amsterdammers kon voldoen. Ajax had hem, zoals gezegd, aangetrokken als leermeester voor de jonge spelers. Aangezien Litmanen regelmatig last had van blessures had hij echter al genoeg aan zichzelf en kon niet als verlengde van Koeman in het veld optreden. Toch kreeg hij een contract aangeboden tot medio 2004, deze onderhandelingen waren snel afgerond, beide wilden door met elkaar. Met het hernieuwde contract sloten Ajax en Litmanen het seizoen af met een tweede plaats, vlak achter PSV.

Toen in de zomer aanvoerder Christian Chivu Ajax verliet voor het Italiaanse Roma, moest Koeman op zoek naar een nieuwe aanvoerder. De keuze was al snel gemaakt, Jari lLitmanen mocht vanaf dat moment de aanvoerdersband dragen. Gezien zijn leeftijd en overwicht in het veld vond de coach dat Litmanen degene was die de band het meest waar zou kunnen maken. In augustus sloeg echter het noodlot weer toe, Litmanen liep een kwetsuur aan zijn achillespees op en miste zo weer enkele wedstrijden. Eind maar 2004 kwam er een einde aan de samenwerking die ooit zo succesvol was geweest. De vele blessures die de Fin in de loop van zijn carrière had opgelopen waren de grondslag voor het niet verlengen van het contract. Litmanen toonde begrip voor de keuze van Ajax, zo bleek tijdens de persconferentie: "Het is een feit dat ik veel geblesseerd geweest ben. Ik heb veel meegemaakt in het voetbal waar helemaal geen reden voor was. In dit geval zie ik de reden die Ajax heeft voor hun besluit." De Fin besloot terug te gaan naar zijn thuisland en ging één jaar aan de slag bij FC Lahti.

Litmanen kwam bij Ajax uiteindelijk tot 252 officiële optredens waarin hij 132 maal scoorde. Hiermee is de productiefste buitenlandse speler aller tijden voor de Amsterdammers. Hij heeft Europees gezien de meeste goals in de geschiedenis voor Ajax gemaakt.