FOK! blikt terug: De ZX Spectrum

Het bedrijf heette Sinclair Research en was opgericht door Clive Sinclair. Clive was al in de jaren zeventig bezig handzame rekenmachinentjes en draagbare televisies aan de Engelsen te slijten en dat ging vrij aardig. In 1980 kwam het bedrijf met één van de allereerste programmeerbare thuiscomputers: de ZX80.

De ZX80

Voor honderd Engelse Ponden (dat is nu over de 140 euro!) kon men via de post een hoop printplaten, grote computerchips, een toetsenbordmembraam en wat aansluitingen kopen. Deze diende je zelf in elkaar te zetten en dan had je een ZX80! Voor een meerprijs zette Sinclair Research het voor je in elkaar.

De ZX80 liep op een Z80 CPU met de fabuleuze kloksnelheid van 3,25MHz en bevatte 1 kilobyte (1024 bytes) aan vrij geheugen (RAM). Het Operating Systeem bestond uit de eigen Sinclair BASIC en was ingebakken op chips met een totaal geheugen van 4KB (ROM). Het apparaat sloot je aan op je televisie en eventueel knoopte je er een casetterecorder aan vast om je programmas op bandjes op te slaan. Later was uitbreiding tot wel 16KB RAM mogelijk. Wat het meeste opviel aan de computer was de meervoudige functionaliteit per toets. Sommige toetsen hadden wel vijf verschillende functies, naar gelang de ingedrukte toetsencombinatie of positie in de BASIC interpreter. Het design van de ZX80 werd grondig verbeterd en uitgebreid waardoor de ZX81 ontstond.

Twee jaar later kwam er een opvolger die standaard 16KB RAM aan boord had, genaamd de ZX Spectrum. De latere versies kregen zelfs 48KB RAM mee! Het gerucht gaat dat Clive goedkoper aan half-kapotte geheugenchips kon komen met twee keer zoveel capaciteit dan aan volledig werkende geheugenchips met de normale capaciteit. Zodoende werd het apparaat er niet echt duurder op, maar kon je er wel meer mee dankzij deze 300% opwaardering. In latere modificaties kwamen fans erachter dat de half-kapotte chips niet meer werden gebruikt, maar gewoon volledig werkten. Door middel van wat uitgekiende soldeerverbindingen wist men zelfs nu 80KB te addresseren!

De originele ZX Spectrum

De klokfrequentie ging naar 3,5MHz en nu waren kleuren ook mogelijk! Het beeld was opgebouwd uit blokjes van 8x8 waarin je een kleur kon kiezen voor de pixels op de voorgrond (INK) alsmede die op de achtergrond (PAPER). Standaard had je de beschikking over zeven kleuren waarbij je ook nog eens een extra helderheid kon gebruiken. Aangezien zwart helder maken geen enkele zin heeft, was het apparaat zodoende in staat 15 kleuren \"tegelijk\" op het scherm te laten zien. Links zie je een voorbeeld hoe het % teken op de ZX Spectrum was opgebouwd.

Het nadeel aan deze manier van grafische verwerking was dat je heel vaak keiharde grenzen zag tussen de kleuren. Aangezien één vakje maar twee kleuren kon bevatten kreeg je heel vaak zogenaamde \"clashes\" waar de kleuren blokkerig in elkaar overliepen.

Toch werd de ZX Spectrum (met 48KB) één van de meest verkochte thuiscomputers van die tijd in Europa. In ons kleine landje ging de strijd ongeveer gelijk op met concurrenten als de Commodore 64 en de MSX. Ook in die tijd waren fanboys alom aanwezig, wat nogal eens resulteerde in fanatieke woordenwisselingen over de voor- en nadelen van andermans in elkaar gesoldeerde en gemaakte programmatuur.

Double Dragon