Batman en Superman voor newbies

Filmliefhebbers en fans van superhelden staan aan de vooravond van een nieuw hoofdstuk in superheldenfilms. Nadat comic-grootheid Marvel in het afgelopen decennium een eigen filmwereld opbouwde, waarin diverse superhelden en andere figuren zij aan zij avonturen beleven, bleef die andere grote comics-uitgever, DC Comics, behoorlijk achter. Maar daar komt verandering in. DC opent de komende week met Batman v Superman: Dawn of Justice een nieuwe wereld, en wij werpen daar alvast een blik op.

DC is behoorlijk late to the game. Marvel kwam al in 2008 met twee films, over Iron Man en de Hulk, waarin te zien was dat ze zich in dezelfde wereld afspeelden, en waarin aangekondigd werd dat er een grote groepsfilm aan zat te komen. Die film werd The Avengers in 2012, en het idee dat verschillende helden elkaar ontmoeten in elkaars of gezamenlijke films, in 2008 nog een nieuwerwets idee, is allang gemeengoed geworden. Voor Marvel althans.

Marvel werd er succesvol mee: hun wereld dijt steeds verder uit door het jaarlijks toevoegen van nieuwe personages en concepten uit de comics, en het voortzetten van de verhaallijnen die door alle films heen lopen. Het was voor fans van Marvel geweldig, en voor fans van DC Comics enigszins jaloezie-opwekkend. Want waarom krijgen we wel een team-up van Captain America en Iron Man, maar niet, om maar wat te noemen, van Batman en Superman?

Het antwoord daarop is dat dat niet zomaar voor elkaar te krijgen is. Warner Bros., de filmstudio die alle DC-films maakt, wil al jaren een slaatje slaan uit de Justice League, de DC-tegenhanger van de Avengers. Maar die film bleef maar rondzwerven in development hell: de creatieve geesten en zakelijke bazen werden het niet eens. Je kunt toch niet zomaar al die figuren in één film stoppen, was de gedachte wellicht. De angst bij de studiobazen was dat je niet full on de comics naar film kon vertalen, want daarmee bereik je alleen een klein publiek. Maar toen Marvel in slechts een half decennium bewees dat die aanpak wel degelijk aanslaat, en goed ook, werd het voor DC makkelijker om hetzelfde te gaan doen. De Justice League kreeg weer aandacht in Hollywood.

Maar bij DC werd niet de methode van Marvel herhaald. Er waren immers al films over Batman en Superman, nog steeds de bekendste helden uit de Justice League. Het publiek kent ze al, weet al waar ze voor staan, maar niet hoe ze zich tot elkaar verhouden. Eerst een reeks losse films en dan een groepsfilm is misschien niet de manier om deze wereld op te bouwen. Dat is hoe Marvel het deed, maar DC pakt het anders aan. Ze lopen wat harder van stapel.

Drie jaar geleden werd voor het DC Extended Universe, zoals DC's filmwereld heet, het eerste zaadje geplant met Man of Steel. Een jaar na de laatste Dark Knight-film van Christopher Nolan verscheen Superman weer in de bioscoop. Met een origineverhaal. Kijkers leerden over zijn oorsprong op Krypton, zagen een Clark Kent door de wereld trekken als outcast en uiteindelijk in conflict raken met een andere Kryptonian: General Zod. Er ontstond een gevecht tussen de geharde militair Zod en de onervaren, onschuldige Superman, met als gevolg een catastrofale hoeveelheid schade in de stad waar hun gevecht plaatsvond: Metropolis.

DC kon alvast één held van hun Justice League-lijstje afstrepen. Superman was opnieuw geïntroduceerd. Niet in de lichtvoetige, soms bijna spottende vorm die het publiek kent van Christopher Reeve, maar in het meer serieuze licht van Zack Snyder, comic-fan en regisseur van inmiddels al aardig wat comic-films. Snyder zette een Superman neer die dicht bij zijn comics-equivalent lag. Geen stereotype held die zich omkleedt in telefoonhokjes of een outfit draagt waarbij het lijkt of zijn onderbroek aan de buitenkant zit, maar een buitenaardse man die probeert zijn plek in onze wereld te vinden. De wat meer realistische insteek van Christopher Nolan, die Man of Steel mede produceerde, was ook hier toegepast en leek toonzettend voor komende DC-films.

Slechts weken na de release van Man of Steel maakte Snyder tijdens Comic-Con International bekend dat het vervolg van Man of Steel in de maak was, en dat het creatieve team had besloten om Batman hierbij te betrekken. De bekendmaking vond plaats tijdens een panel voor 6500 aanwezigen: een stukje dialoog werd voorgelezen uit de nog immer populaire comic The Dark Knight Returns, van Frank Miller. Het was de comic die in 1986 het publiek een meer donkere versie van Batman liet zien, een oudere Bruce Wayne die na tien jaar afwezigheid terugkeert als Batman. In dit verhaal krijgt hij te maken met tegenstand van Superman, wat leidt tot een fysieke confrontatie tussen de twee helden. Dat de voorgelezen dialoog tijdens Comic-Con nu precies uit dit gevecht kwam maakte veel enthousiasme los. Een logo werd getoond, dat een samensmelting was van het Bat-symbool en het S-schild. En dat was de aankondiging.

Het naamloze vervolg op Man of Steel werd door fans en media al snel Batman versus Superman genoemd, en dat bleek uiteindelijk niet ver van de waarheid te zitten. De twee gingen inderdaad niet samenwerken: het was ruzie. Maar hoe dan? Want hoe past deze Batman in de wereld die was neergezet in Man of Steel?

Fans begonnen al snel theorieën te bedenken en discussies te voeren. Wie moest Batman gaan spelen, waarom is er een conflict, zullen ze uiteindelijk hun ruzie bijleggen en de Justice League vormen? Maar voor terloopse kijkers werd het zo mogelijk nog verwarrender. Batman was toch gestopt? Hij had het tegen Bane opgenomen en zat nu met Catwoman in Florence, of hebben we iets gemist?

Het is duidelijk dat er veel verschillende interpretaties van Batman (en Superman) zijn, bij zowel makers van films en comics, als bij lezers en filmkijkers. Met minder dan een week te gaan voordat Batman v Superman in de bioscopen gaat draaien hoef je de echte kenners niets meer te vertellen: zij weten alles al wel zo'n beetje. Maar de normale filmkijker, die niet elk nieuwtje drie keer leest en uit het hoofd leert? Die doet er goed aan op de volgende pagina verder te lezen.