De Slag om de Schelde

Daan de Witte (daan1601)

In een jaar waarin 75 jaar Nederlandse vrijheid groots gevierd had moeten worden is het niet onopvallend dat die viering ook leidde tot een aantal oorlogsfilms. De Oost, die ook in 2020 uit had moeten komen, is inmiddels verplaatst naar Prime Video. Maar een van de grootste Nederlandse producties van de afgelopen paar jaar is vanaf nu dan toch te zien in de bioscopen. De Slag om de Schelde werd de duurste Nederlandse productie van de afgelopen paar jaar met een budget van 14 miljoen euro. En of dat te zien is? Er is in ieder geval genoeg te zien in ruim twee uur vermaak en verbijstering.

De film volgt drie verhalen die langzaamaan bij elkaar lijken te komen; een Zeeuws verzetsmeisje, een voor de Duitsers vechtende Nederlander en een gestrande Engelse RAF-piloot worden alledrie gevolgd op hun weg naar een van de belangrijkste veldslagen voor Nederland in de Tweede Wereldoorlog. Op die weg ontdekken ze allemaal dat doorzettingskracht de sleutel is tot het volhouden van de uitputtingsslag die de naam 'oorlog' draagt.

Wat gelijk opvalt tijdens het bekijken van de film is dat er op geen enkel moment een heldhaftig figuur op lijkt te staan die de dag zal redden, een val waar oorlogsfilms nog wel eens in trappen. De Slag om de Schelde is daar niet voor gemaakt en is geschreven op een manier waarmee enkel en alleen de vieze, schokkende en trieste kant van oorlog getoond hoort te worden. Dat wordt op een fantastische manier neergezet door een aantal factoren die regisseur Matthijs van Heijningen jr. goed in de smiezen heeft.

Allereerst zijn de visuele effecten dik in orde. Om het onvermijdelijke gevecht in de laatste akte in beeld te brengen werd afgereisd naar Litouwen, waar de crew alle vrijheid had om een complete dijk te bouwen en die vervolgens ook met veel bombast op te blazen. Geen enkel moment is er twijfel dat we hier niet aan het kijken zijn naar de Schelde die weer heroverd moet worden op de Duitsers.

Daarnaast wordt door de gehele hoofdcast een knappe prestatie neergezet, met een script dat weinig tekst bevat. Dit wordt vooral duidelijk in de rol van Gijs Blom. Hij speelt Marinus van Staveren, een Nederlandse jongen die, als we invallen in het verhaal, is vertrokken naar Duitsland om daar te vechten voor de Duitse Wehrmacht en omdat hij een sterk geloof heeft in het nationaalsocialisme. Langzamerhand is met elke misstap van de Duitse machthebbers steeds meer conflict te bespeuren in zijn blik, zonder daarbij een woord uit te spreken. De emotie die Blom in deze rol brengt is adembenemend en het zou dan ook niet gek zijn als we hem binnenkort in meer grote internationale producties zien.

Nog een rol met veel emotie is die van Teuntje, gespeeld Susan Radder. Al lijkt het Zeeuwse accent soms een uitdaging te zijn, ze weet toch te overtuigen. Nieuwkomer Jamie Flatters, die binnenkort te zien zal zijn in alle vervolgfilms van de Avatar-reeks, laat ook zien wat hij in huis heeft. Vooral tijdens de vechtscènes waarin de bommen en granaten om zijn oren vliegen toont hij rauw spel waardoor ook de ensemble-cast weet uit te blinken. In deze rol heeft hij ook steeds minder tekst naarmate het verhaal vordert, maar dat leidt geen moment af.

Ten slotte valt ook nog de cinematografie op in positieve zin en dan met name tijdens de scènes waarin er gevochten moet worden. Er is gekozen voor lange shots waarbij de kijker mee wordt genomen in het gevecht vanuit posities waardoor het lijkt alsof je meeloopt met de personages. Dit werd eerder al succesvol gedaan in 1917, die dan ook de Oscar mee mocht nemen voor beste cinematografie. Dat is overigens geen kwestie van nadoen, maar een keuze die nu eenmaal het best lijkt te passen bij dit genre. 

Enig nadeel is dat het in de eerste akte lang onduidelijk blijft welke personages er nu precies gevolgd gaan worden. Ook is de introductie van Gijs Blom wat magertjes en wordt in één korte scène getoond hoe hij aan de Duitse kant op een slagveld terecht komt. Het volgen van drie verhalen kan een enorm goede toevoeging zijn aan het verhaalverloop, maar in de introductie laat de film dus wat steekjes vallen. Dit had wat beter uitgewerkt kunnen worden. 

De Slag om de Schelde is een film om als Nederlander trots op te zijn. De film doet niet onder voor grote Hollywood-producties en weet dus met een voor internationale termen bescheiden budget zeer effectief een rauw oorlogsverhaal neer te zetten, waarbij er niet in de 'heldenval' wordt getrapt. Mooie en emotionele acteerprestaties in combinatie met puike visuele effecten en indrukwekkende cinematografie maken deze film een absolute voltreffer. 

De film draait vanaf nu in de bioscoop. Internationaal is de distributie in handen van Netflix en in Nederland ligt deze verantwoordelijkheid bij de EO.