Only Lovers Left Alive
De nieuwste film van Jim Jarmusch was vorige week op het International Film Festival Rotterdam al voor het eerst te zien in Nederland. Only Lovers Left Alive was meermaals uitverkocht en werd zeer positief ontvangen door het Rotterdamse publiek met een gemiddelde score van ruim vier uit vijf sterren. Dat belooft wat, dus hoe terecht is alle lof die de film ontvangen heeft?
Om deze vampierfilm te kunnen waarderen, is het belangrijk om twee dingen te weten. Ten eerste is er het genre: Only Lovers Left Alive is namelijk eigenlijk helemaal geen vampierfilm, maar een film over vampiers. Geen stereotype Dracula’s of vechtende halfbloedjes à la Blade, maar menselijkere bloeddrinkers die zich afkeren tegen de huidige maatschappij.
Ten tweede is er de regisseur. Jim Jarmusch is geen man die zich inlaat met commerciële standpunten of een conventionele aanpak. Hij heeft zijn eigen stijl en deze etaleert hij gelukkig opnieuw in Only Lovers Left Alive. Zijn hoofdpersonen zijn altijd op zoek naar iets, waarbij het niet altijd even duidelijk is wat dat is en dit brengt een enigszins meditatieve sfeer met zich mee. Tel daar een voorname rol bij op voor sterke pop-/rockmuziek, samen met een strakke cinematografie en je hebt hier een typische Jarmusch-film.
Zijn stijl sijpelt dus subtiel door in de gehele film en dat resulteert in een heerlijk genietbare sfeer. De beelden zijn, uiteraard, overwegend donker en barsten van de uitstraling. De mise-en-scène oogt eenvoudig, maar is uiterst doeltreffend en de muziek is haast onbetwistbaar goed. De momenten dat de vampiers - en dan vooral met de bijna zwevende Tilda Swinton door de straten van Tanger - zich buiten hun zelf gecreëerde comfortzone begeven, zijn voorzien van een aangename rust en zijn mede daardoor van grootse schoonheid.
Behalve sfeer is het echter ook het scenario dat van Only Lovers Left Alive zo’n sterke film maakt, want Jarmusch combineert maatschappelijke kritiek met een wat komische noot, door de vampiers zich volledig eigen te maken. De vampiers zijn namelijk geen eenvoudige bloeddrinkers, maar ze zijn superieur aan de mens: zij hebben meesterwerken gecreëerd voor onder meer Shakespeare en Franz Schubert (zonder met de credits te strijken) en de mensen zijn in hun ogen zombies.
Niet voor niets is ervoor gekozen de film zich voornamelijk in Detroit te laten afspelen. Allereerst heeft deze stad een grote muzikale geschiedenis en dit is de reden dat Adam (Tom Hiddlestone) zich hier als muzikale ondergroundgod settelt. Maar misschien nog wel belangrijker is dat de Amerikaanse stad onlangs failliet is gegaan en de vervallen wijken het ideale decor vormen om nog eens extra te benadrukken hoe de zombies de wereld vervuilen.
Deze boodschap is niet alleen de belangrijkste rode draad in Jarmusch’ scenario, de manier waarop deze geuit wordt staat ook nog eens symbool voor de kwaliteit van de film. Soms subtiel, soms beslist niet en de ene keer weer enigszins komisch, om daarna weer een wat dramatischer element toe te voegen. Hoe meer je over het scenario na gaat denken, hoe meer kwaliteiten er naar voren lijken te komen.
Maar eigenlijk bevat Only Lovers Left Alive te veel goeds om in een woord of 600 te beschrijven. Het enige wat misschien nog achterwege blijft, is een echt beklijvend gevoel. Maar net als bij Jarmusch’ andere films zou dat zomaar kunnen komen bij een tweede kijkbeurt en is het het beste de film rustig te laten rijpen als een goede fles met een donkerrode substantie. En juist dat doet de film enorm veel goeds.