Moet Bevrijdingsdag elk jaar een doorbetaalde vrije dag zijn?
Komende vrijdag is het Bevrijdingsdag. We staan op 5 mei ook stil bij de grote waarde van vrijheid, democratie en mensenrechten. Eén keer in de vijf jaar is dit een officiële vrije dag, zou dit niet elk jaar zo moeten zijn?
Bevrijdingsdag ( Foto : David Peterson via Pixabay)
De Nederlandse bevrijding in 1945 van de Duitse (en Japanse) bezetters werd voor het eerst gevierd op 31 augustus 1945, toen nog Koninginnedag. Koningin Wilhelmina wilde dit feest niet op haar verjaardag en daarop kwam 5 mei in beeld, de dag van de capitulatiebesprekingen. In 1946 werd door de regering besloten dat Bevrijdingsdag op 5 mei moest plaatsvinden, behalve als deze dag op zondag viel, omdat anders de traditie van de christelijke zondagsrust verstoord zou worden. In 1968 werd besloten dat Bevrijdingsdag, ongeacht welke dag van de week het was, op 5 mei zou plaatsvinden.
Vanaf 1958 werd Bevrijdingsdag slechts om de vijf jaar gevierd. Het lukte de verschillende opeenvolgende comités niet een nationale traditie op te bouwen, zoals de Nationale Dodenherdenking dat wel was. De volgende formele vrije dag is in 2025.
In 1990 werd de datum van 5 mei uitgeroepen tot een nationale feestdag, waarop jaarlijks de bevrijding van Nederland in 1945 van de Duitse bezetting wordt herdacht en gevierd. De datum van 5 mei als nationale feestdag is vastgelegd in de Algemene termijnenwet.
Dit betekende niet dat 5 mei automatisch een vrije dag is. De Nederlandse regering heeft bepaald dat werknemers en werkgevers zelf een regeling moeten treffen. Werknemers in het bedrijfsleven hebben op 5 mei een vrije dag als dit in de cao is afgesproken. Als dit niet is afgesproken of als de bedrijfstak geen cao heeft, beslist de werkgever over wel of geen betaald vrij. Personeel in (rijks)overheidsdienst heeft, voor zover dit in de cao is opgenomen en de dienst het toelaat, op 5 mei een vrije dag. Semi-overheden volgen dit voorbeeld zoveel mogelijk.
De organisatie van de viering van Bevrijdingsdag lag tot 1987 in handen van het Nationaal Comité Viering Bevrijding. Daarna werd de organisatie in handen gegeven aan het in 1987 nieuw opgerichte Nationaal Comité 4 en 5 mei.
Door het gehele land worden activiteiten georganiseerd; elke stad en plaats heeft zijn eigen activiteitenprogramma waaronder veel muziekfestiviteiten.
De Nationale Viering van de Bevrijding start elk jaar in een andere provincie. In aanloop naar 5 mei worden in deze provincie allerlei activiteiten georganiseerd die te maken hebben met bevrijding, vrijheid en onvrijheid. Daarnaast nodigt het Nationaal Comité 4 en 5 mei ieder jaar een spreker uit om de 5 mei-lezing te houden. De minister-president ontsteekt traditiegetrouw het Bevrijdingsvuur, het officiële startsein van de bevrijdingsfestiviteiten.
De Nederlandse vlag hangt op 5 mei van zonsopkomst tot zonsondergang in top, zonder oranje wimpel.
