SCO Top Oezbekistan: China en Rusland streven naar nieuwe wereldorde

Jippie

Kremlin-chef Vladimir Poetin en de Chinese president Xi Jinping wonen allebei de tweedaagse top bij van de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) in Samarkand, Oezbekistan, die vandaag begint. De groep van acht staten, onder leiding van China en Rusland, heeft veiligheid en samenwerking tot hun prioriteit gemaakt en wil een alternatief creëren voor wat zij zien als een door het westen gedomineerde wereldorde.

Volgens Russische bronnen ligt de focus van de ontmoeting tussen Poetin en Xi Jinping op het conflict in Oekraïne. Beide presidenten ontmoetten elkaar in Peking kort voor het begin van de oorlog voor de opening van de Olympische Winterspelen begin februari en beloofden elkaar "grenzeloze" vriendschap. Sindsdien heeft China Rusland gesteund en de VS en de NAVO afgeschilderd als de belangrijkste boosdoeners in de oorlog met Oekraïne. Xi Jinping rekent op het partnerschap met Poetin om gezamenlijk de groeiende spanningen met de rivaliserende VS het hoofd te bieden.

Op zijn eerste buitenlandse reis in ruim twee en een half jaar staat het Chinese staatshoofd weer persoonlijk op het internationale toneel. Door de coronapandemie had Xi Jinping de Volksrepubliek lange tijd niet verlaten en ontving in Peking nauwelijks buitenlandse staatsgasten. Volgens Indonesische informatie wil hij in november ook deelnemen aan de top van de grote industriële naties (G20) op Bali.

Hoewel China de argumenten van Rusland in de agressieoorlog tegen Oekraïne steunt, roept het ook "alle betrokkenen" op om de vijandelijkheden te staken. Via een dialoog moet een manier worden gevonden die de "legitieme veiligheidsbelangen" van alle partijen verzoent, zei Mao Ning, woordvoerster van het ministerie van Buitenlandse Zaken. "Ook de internationale gemeenschap zou zich moeten inspannen om de voorwaarden en ruimte hiervoor te scheppen."

China vreest sancties
Hoewel China Rusland steunt, vermijdt het volgens buitenlandse waarnemers het schenden van internationale sancties om zelf niet het doelwit te worden van strafmaatregelen. Desalniettemin zijn de handelsactiviteiten tussen de twee landen sterk toegenomen, aangezien Chinese producten de door sancties veroorzaakte marktlacunes in Rusland opvullen en China aanzienlijk meer energie uit het buurland koopt sinds het Westen de Russische leveringen boycotte.

Op de top wil de Shanghai Group, die aanvankelijk in 2001 werd opgericht met het oog op de bestrijding van terrorisme, verder uitbreiden. Het negende lid is Iran, dat voorheen de status van waarnemer had. President Ebrahim Raisi wordt verwacht in Samarkand. In het licht van de spanningen met het Westen en het geschil over het nucleaire programma van Iran, heeft het land zijn buitenlands beleid aangepast. Om westerse sancties te neutraliseren, smeekt Teheran China en Rusland om economische en militaire samenwerking.

Naast China en Rusland omvatte de Shanghai-groep tot nu toe India, Kazachstan, Kirgizië, Pakistan, Tadzjikistan en Oezbekistan. Wit-Rusland, dat net als Mongolië de status van waarnemer heeft, heeft ook het lidmaatschap aangevraagd. Armenië, Azerbeidzjan, Cambodja, Nepal, Sri Lanka en Turkije zijn geclassificeerd als partnerlanden. Ook de Turkse president Recep Tayyip Erdogan wil naar de top afreizen en gesprekken voeren met onder meer Poetin.

Ook de Indiase premier Narendra Modi wordt verwacht in Samarkand. Dit zou de eerste ontmoeting zijn tussen Modi en Xi Jinping sinds de dodelijke confrontaties tussen Indiase en Chinese soldaten aan de betwiste grens van de twee landen in de Himalaya in 2020.