Kyiv en Moskou gaan samenwerken in Turkije om graanexport mogelijk te maken
Terwijl in vele delen van de wereld hongersnood dreigt, staan er miljoenen tonnen graan vast in de Oekraïense havens. Nu lijkt er een oplossing te zijn gevonden. Kyiv en Moskou gaan samenwerken onder het toeziend oog van de VN. Het zal echter nog weken duren voordat dit gaat gebeuren.
Een nog niet ondertekende overeenkomst moet een einde te maken aan de Russische graanblokkade in de Zwarte Zee, er komt een gezamenlijk controlecentrum in Istanboel, dat onder leiding van de Verenigde Naties zal staan en bemand zal worden door vertegenwoordigers van Rusland, Oekraïne en Turkije. Dit is volgens diplomatieke bronnen in New York.
De exacte coördinaten voor de humanitaire corridor op de zeeroute tussen Oekraïne en de Bosporus moetennog worden vastgesteld. De partijen zouden ook zijn overeengekomen dat schepen met bestemming Oekraïne eerst in Istanbul zullen worden doorzocht om er zeker van te zijn dat zij geen wapens of iets dergelijks vervoeren. Een verdere controle moet dan in Turkije worden uitgevoerd wanneer de schepen die uit Oekraïne komen de Zwarte Zee weer willen verlaten, aldus New York.
Dit is om ervoor te zorgen dat er alleen graan aan boord zal zijn. Schepen in de humanitaire corridor en de betrokken havens mogen niet worden aangevallen. Dit punt wordt door de diplomaten zo geïnterpreteerd dat op deze strategisch belangrijke plaatsen - bijvoorbeeld in de haven van Odessa - een de facto staakt-het-vuren zal gelden. Naar verluidt zal de overeenkomst gelden voor een eerste periode van vier maanden.
Moskou's terugtrekking nog steeds mogelijk
Rusland en Oekraïne behoren tot de grootste exporteurs van tarwe en spelen een belangrijke rol in de voedselzekerheid van de wereld. Als gevolg van de Russische aanvalsoorlog tegen het buurland kunnen miljoenen tonnen graan uit Oekraïne niet worden geëxporteerd. Het voedsel is echter dringend nodig op de wereldmarkt - vooral in Azië en Afrika. De Verenigde Naties waarschuwden onlangs voor de ergste hongersnood in decennia.
De uitvoering van de overeenkomst - en dus de export van levensmiddelen uit Oekraïne - kan volgens de informatie weken in beslag nemen. Westerse diplomaten merkten op dat het nog steeds mogelijk is dat Moskou de overeenkomsten in uitvoering laat ontsporen door een excuus te verzinnen. De overeenkomst zal vrijdag om 15.30 uur (CEST) in Istanbul worden ondertekend door onder anderen VN-secretaris-generaal António Guterres en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Het is nog niet duidelijk wie zich bij de Russische en Oekraïense delegaties zal voegen. VN-woordvoerder Farhan Haq had donderdag de hoop uitgesproken: "We kunnen dit probleem oplossen en mogelijk honderdduizenden, mogelijk miljoenen mensen redden van de prijs van voedsel die buiten hun bereik ligt."
Grote overwinning voor de VN
Vertegenwoordigers van de VN, Oekraïne, Rusland en Turkije hadden onlangs in Istanbul al grote vooruitgang geboekt bij de onderhandelingen. Het akkoord dat nu zou zijn bereikt, zou waarschijnlijk het grootste bemiddelingssucces van de VN zijn sinds het begin van de oorlog, nadat de wereldorganisatie al had geholpen bij de evacuatie van Oekraïense burgers in de stad Mariupol. Bovendien zou dit het belangrijkste compromis tussen Moskou en Kyiv in het conflict tot nu toe kunnen zijn.
Internationale politici hebben herhaaldelijk de bewering van Moskou tegengesproken dat de graanblokkade te wijten was aan de weigering van Oekraïne om zijn havens te ontmijnen: Benadrukt werd dat er wel degelijk veilige corridors zijn waarlangs schepen kunnen passeren. Maar er is groot wantrouwen aan beide zijden: Oekraïne vreest nieuwe Russische aanvallen als het zijn havens ontmijnt. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Kyiv benadrukte donderdag dat Oekraïne alleen besluiten zal steunen "die de veiligheid van de zuidelijke regio's" van het land waarborgen.