COVID-19: Wat zijn de huidige behandelmethoden?
In de strijd tegen de coronapandemie zijn in een ongekend tempo een aantal vaccins ontwikkeld. Een jaar na de start van vaccinaties zijn de behandelingsmogelijkheden voor Covid-19 echter nog beperkt.
Een overzicht:
Pillen tegen Covid-19
Na een positieve corona-test gewoon een tabletje innemen om te voorkomen dat je met ernstige klachten in het ziekenhuis belandt - dat klinkt goed. Tot nu toe is het echter niet zo eenvoudig. De meest geavanceerde pillen tegen Covid-19 zijn molnupiravir, dat wordt verkocht door het Amerikaanse farmaceutische bedrijf MSD (Merck) onder de naam Lagevrio, en Paxlovid van concurrent Pfizer. Deze antivirale middelen verminderen het vermogen van het virus om zich voort te planten.
Tot op heden mag Lagevrio in de Europese Unie alleen in noodgevallen worden gebruikt. Een reguliere markttoelating is nog niet verleend, ook in de VS wordt dit nog onderzocht.
De resultaten van een klinische studie, gepubliceerd door MSD op 26 november, laten een significant lagere effectiviteit zien dan begin oktober na tussentijdse resultaten met veel tromgeroffel was aangekondigd. Lagevrio vermindert het risico op ziekenhuisopname en het risico op overlijden van hoogrisicopatiënten die besmet zijn met Sars-Cov-2 echter met 30 procent en niet met ongeveer 50 procent zoals aanvankelijk aangekondigd.
Bovendien zijn er nog steeds twijfels over de veiligheid van het geneesmiddel. Theoretisch zou het gebruik ervan het ontstaan van nieuwe corona-varianten kunnen bevorderen of een carcinogeen effect kunnen hebben. Amerikaanse deskundigen schatten deze risico's echter laag in.
De gezondheidsautoriteiten van de EU en de VS onderzoeken momenteel ook paxlovid, dat gedeeltelijk is gebaseerd op het anti-HIV-medicijn ritonavir. Zowel Lagevrio als Paxlovid hebben het voordeel dat zij waarschijnlijk even goed werken, ongeacht de verschillende coronavirusvarianten. Dit betekent dat zij ook kunnen worden gebruikt als de Omikron-variant de overhand heeft.
Synthetisch geproduceerde antilichamen
Gezien hun hoge kostprijs zijn deze hoogtechnologische geneesmiddelen niet bedoeld voor massaal gebruik. Het geneesmiddel Ronapreve kost bijvoorbeeld ongeveer 1.700 euro per dosis, volgens schattingen van niet-gouvernementele organisaties. Het geneesmiddel, ontwikkeld door Regeneron en Roche, wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanbevolen voor oudere of immuungecompromitteerde patiënten. Het combineert twee monoklonale, d.w.z. synthetisch geproduceerde antilichamen: casirivimab en imdevimab. De cocktail wordt eenmaal intraveneus ingespoten.
Afgezien van de hoge kosten hebben monoklonale antilichamen het nadeel dat mutaties in nieuwe coronavirusvarianten hun doeltreffendheid kunnen verminderen. Regeneron heeft op 30 november toegegeven dat zijn monoklonale antilichamen tegen Omikron mogelijk minder doeltreffend zijn.
Voor bijzonder ernstig zieke patiënten beveelt de WHO andere monoklonale antilichamen aan: tocilizumab wordt door Roche op de markt gebracht onder de naam Actemra of RoActemra, en sarilumab van Sanofi wordt op de markt gebracht onder de naam Kevzara.
Volgens de WHO moeten deze twee immuunonderdrukkende geneesmiddelen samen met corticosteroïden worden toegediend.
Het Verenigd Koninkrijk heeft onlangs een andere monoklonale antilichaamtherapie goedgekeurd: sotrovimab. Het geneesmiddel, dat door het Britse farmaceutische bedrijf GlaxoSmithKline (GSK) samen met het Californische bedrijf Vir Biotechnology werd ontwikkeld, wordt eveneens eenmaal intraveneus toegediend en heeft een lange werkingsduur.
Corticosteroïden
Deze middelen waren de eerste werkzame stoffen die in september 2020 door de WHO als coronatherapie werden erkend. Volgens de huidige gegevens is de systematische toediening van corticosteroïden volgens de WHO alleen geschikt voor patiënten die aan een een "ernstige of levensbedreigende vorm" van Covid-19 lijden.
De middelen werken tegen de ontstekingsprocessen die typisch zijn voor ernstige COVID-19-gevallen. Volgens de WHO verminderen ze het risico op overlijden en het risico op kunstmatige beademing bij ernstig zieke patiënten.
En hoe zit het met armere landen?
Coronatherapieën zijn voor arme landen even moeilijk te verkrijgen als vaccins. Volgens een schatting van Artsen zonder Grenzen kost een meerdaagse behandeling met Lagevrio of Paxlovid ongeveer 600 euro in ontwikkelde landen, en zijn dus onbetaalbaar in grote delen van de wereld.
Pfizer en MSD (Merck) hebben daarom licentieovereenkomsten gesloten om de distributie van hun anti-coronapillen in armere landen te vergemakkelijken zodra deze daar zijn goedgekeurd. Dit betekent echter niet dat de ontwikkelingslanden onmiddellijk en volledig toegang zullen hebben tot deze medicatie.