NVWA treedt op tegen verkoopbonussen voor rookwaren bij supermarkten

Tabaksfabrikanten maken op grote schaal verboden afspraken met supermarkten over verkoopbonussen en vergoedingen voor de zichtbaarheid en beschikbaarheid van rookwaren (zoals tabak en elektronische sigaretten). Dat blijkt uit onderzoek van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) waarbij zes supermarktketens zijn onderzocht.

Op weg naar een rookvrije generatie
De NVWA ontdekte bij deze zes (middel)grote supermarktketens in totaal 51 samenwerkings-overeenkomsten met onrechtmatige vergoedingen tussen de supermarktketens en tien verschillende tabaksfabrikanten. De verboden afspraken tussen tabaksfabrikanten en supermarktketens gaan over vergoedingen voor behaalde verkoopresultaten (verkoopbonussen) en over schapvergoedingen (vergoeding voor opname in het schap en over beschikbaarheid en zichtbaarheid van deze producten). Voor de introductie van een nieuw product of merkvariant worden vaak eenmalige vergoedingen bovenop de vaste schapvergoeding gegeven.

De hoogte van de verboden vergoedingen van tabaksfabrikanten aan supermarktketens varieert van €10.000 tot circa twee miljoen euro per jaar.

Voor rookwaren geldt een strikt reclameverbod. Ook vergoedingen die ten doel hebben de verkoop van deze producten te stimuleren zijn daarom niet toegestaan. De NVWA treedt op tegen de verboden vergoedingen door de fabrikanten een bestuurlijke boete op te leggen. De hoogte van de bestuurlijke boete is wettelijk vastgesteld op €45.000 en kan bij herhaalde overtreding oplopen tot €450.0000. Iedere verboden overeenkomst telt hierbij als een aparte overtreding.

Om na te gaan of tabaksfabrikanten een einde hebben gemaakt aan de verboden afspraken zal de NVWA blijven controleren. Ook start de NVWA in het najaar van 2020 een vergelijkbaar onderzoek bij tankstations.

Inspecties uitstalverbod rookwaren
Inspecteurs van de NVWA hebben in de maanden juli, augustus en september van 2020 ook een andere handhavingsactie uitgevoerd om te controleren of supermarkten zich houden aan het uitstalverbod voor rookwaren. Sinds 1 juli 2020 moeten rookwaren in supermarkten namelijk helemaal aan het zicht worden onttrokken.

Bij deze inspecties bij supermarkten bleek dat nagenoeg alle supermarkten de rookwaren hadden afgeschermd. Van de 68 winkels die de NVWA bezocht waren bij twee winkels de rookwaren nog niet afgedekt. Bij 33 bedrijven waren de rookwaren wel afgeschermd, maar werd nog niet aan alle voorwaarden voldaan. Zo lagen er in sommige winkels nog andere producten achter het afdekmiddel, waardoor de deuren vaker opengaan dan strikt noodzakelijk is voor de verkoop van rookwaren. Ook waren er winkels waar nog niet alle rookwaren waren afgedekt. In enkele gevallen was een merknaam van sigaretten bij de aanduiding geplaatst. Ook kwam het voor dat er meer dan één aanduiding op het afdekmiddel stond.

Bij vijf winkels zagen inspecteurs dat een ander onderdeel van het reclameverbod voor tabak werd overtreden, bijvoorbeeld omdat er een poster met tabaksreclame hing. De NVWA heeft opgetreden tegen supermarkten die zich niet aan de regels hielden. Er zijn in totaal 30 bestuurlijke boetes en drie schriftelijke waarschuwingen opgelegd. De hoogte van de bestuurlijke boete is wettelijk vastgesteld op €450 en kan bij herhaalde overtreding oplopen tot €4500.

Roken is zeer schadelijk voor de gezondheid. Omdat het zien van tabaksproducten bij verkooppunten kan aanzetten tot roken geldt er bij supermarkten een uitstalverbod. Dit is een van de maatregelen om het stoppen met roken makkelijker te maken en beginnen moeilijker, op weg naar een rookvrije generatie.

Vanaf 1 januari 2021 geldt het uitstalverbod (ook wel display-ban genoemd) ook voor andere verkooppunten, waaronder ook webwinkels en tankstations. De NVWA zal ook bij deze verkooppunten de naleving van het uitstalverbod gaan controleren. Alleen voor bepaalde speciaalzaken geldt dan nog een uitzondering.