Expert: vervang het vervallen Monument op de Dam

Monique Verlind (DJMO)

Het monument op de Dam in Amsterdam kan het beste vervangen worden door een duplicaat van graniet. Dat zegt beeldhouwer Ton Mooy, die in 1996 als deskundige betrokken was bij de restauratie van het gedenkteken, dat opnieuw in erbarmelijke staat verkeert. Mooy adviseerde dit destijds ook al, maar de gemeente koos voor restauratie. Maar een nieuwe opknapbeurt kan het monument op de lange duur niet redden, zegt de beeldhouwer.

Ton Mooy is al 45 jaar beeldhouwer en is deskundige op het gebied van de steensoorten waar veel beeldhouwwerken in Amsterdam van zijn gemaakt. De steensoort travertijn waarmee het vervallen monument bekleed is, is een poreuze kalksteen uit Toscane, en niet bestand tegen het vochtige klimaat in Nederland. Dat was in 1996 al bekend. 'De toenmalige adviseur van de Rijksdienst (voor het Cultureel Erfgoed) zei: "Dit wordt niks, laten we het in graniet hakken, dan zijn we er de eerste duizend jaar vanaf. Een duplicaat dus."

Toch restaureren
Bij de onthulling in 1956 beloofde de gemeente 'ten eeuwigen dage' zorg te dragen voor het monument. Toen in 1996 bleek dat het monument in zeer slechte staat verkeerde, vroeg men zich af wat dat 'eeuwig' nou precies betekende. Vanwege de emotionele waarde die het gedenkteken voor velen heeft, besloot de gemeente dat het niet vervangen mocht worden. Daar was Mooy het niet mee eens. "Dat was gewoon verkeerd. Het moest op die manier en nu zijn ze weer net zo ver, want je kan er niks meer mee. Het moet gewoon naar binnen, anders blijft de verwering doorzetten en gaat het echt uit elkaar vallen, zoals in Arnhem bij de luchtboogbeelden."

Replica
De gemeente kiest nu opnieuw voor een grote restauratie. "Weggegooid geld", vindt Mooy. Hij pleit voor het hakken van replica's uit graniet, zoals bij de beelden op het hoofdbureau van politie juist wél gebeurd is. "Daar zie je niks van hoor, dat kunnen wij heel goed", zegt Mooy. Hij hakte de beelden voor aan de gevel van het politiebureau zelf uit. "Ja als je de steensoorten naast elkaar legt dan zie je een heel klein beetje verschil, maar als je een replica neerzet zie je geen verschil."

Scheuren
De gemeente liet onlangs een uitgebreide camera-inspectie uitvoeren aan de binnenkant van het monument op de Dam. Die laat zien dat er in de stenen scheuren volledig van binnen naar buiten lopen. Het topje van het monument moest zelfs worden weggehaald. Volgens Mooy worden die scheuren veroorzaakt doordat er vocht in het poreuze steen van het monument komt door regenval. Als dat niet weg kan en het water bevriest, dan zet het uit en drukt het het steen kapot. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed was gisteren niet bereikbaar voor commentaar.