Johnson: EU kan fluiten naar geld

Mick (Philosocles)

Boris Johnson, die de meeste kans lijkt te maken om de nieuwe Britse premier te worden, wil de EU dwingen de overeengekomen exitdeal te wijzigen door te dreigen de 'scheidingsrekening' van 39 miljard pond niet te betalen. Hij wil de vangnetregeling voor de Ierse grens schrappen en die kwestie alleen via een handelsdeal oplossen. Dat zegt Johnson in een interview met de Sunday Times.

De vangnetregeling houdt in dat het Verenigd Koninkrijk in een voorlopige douane-unie met de EU zit, tot er een andere oplossing is om de grens open te houden. Die constructie is afgesproken vanwege het Goede Vrijdag-vredesakkoord. Sinds dat akkoord uit 1998 is de grens open. Gevreesd wordt dat als deze door de Brexit weer dichtgaat, er een eind kan komen aan de nog altijd tere vrede tussen pro-Britse unionisten en pro-Ierse republikeinen.

Maar binnen de Conservatieve Partij van Johnson is er intens verzet tegen de regeling. Veel partijleden zijn bang dat die de Britten voor altijd aan de EU 'geketend' houdt, of in ieder geval de basis zal vormen voor de toekomstige handelsrelatie. En de Conservatieven zijn er juist op gebrand een van de EU onafhankelijk handelsbeleid te ontwikkelen.

Brexit Party
Tel daarbij op dat de nieuwe Brexit Party van voormalig UKIP-kopstuk Nigel Farage voor grote nervositeit zorgt. Afgevaardigden uit Conservatieve kiesdistricten zijn bang bij nieuwe verkiezingen massaal hun banen aan die partij te verliezen. Farage wil dat de Britten de EU zonder deal verlaten. En Johnson zegt dat hij de enige is die hem de wind uit de zeilen kan nemen.

Na het Brexit-referendum van 2016 spraken de EU-lidstaten op voorstel van Ierland af dat er éérst een oplossing moest komen om de grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek open te houden. Pas daarna kon er over de toekomstige handelsrelatie worden gepraat. De Ieren wilden daarmee voorkomen dat het Goede Vrijdagakkoord bij handelsbesprekingen tot wisselgeld zou worden gereduceerd.

Aanvankelijk kwam premier Theresa May eind 2017 een constructie overeen waarbij alleen Noord-Ierland met de EU in een douane-unie zou zitten. Ze werd echter teruggefloten door de unionisten van de DUP. Die Noord-Ierse partij is gedoogpartner sinds May medio 2017 haar meerderheid vergokte door verkiezingen uit te schrijven, en ze zijn mordicus tegen een aparte status voor Noord-Ierland. En dus gaat het vangnet over het hele Verenigd Koninkrijk.

Vrij verkeer
Nu wil Johnson erop inzetten dat het vangnet alsnog wordt geschrapt en direct door een handelsovereenkomst wordt vervangen. De EU heeft echter al meerdere malen aangegeven dat de exitdeal niet opnieuw wordt opengebroken. Geeft de EU toe, dan zouden de Conservatieven immers via de Ierse kwestie de door hen gewenste voorwaarde kunnen afdwingen van vrij verkeer voor goederen maar niet voor personen. En dat is onverenigbaar met het principe van de ondeelbaarheid van de interne markt.

Het is onwaarschijnlijk dat de EU zich door 39 miljard pond laat aansporen om de integriteit van de interne markt op de helling te zetten. Bovendien gaat het om geld dat de Britten als lid via de EU-verdragen al hadden toegezegd. Daarmee rijst ook de vraag in hoeverre de Britten zich met zo'n strategie in de eigen vingers snijden als ze straks met andere partijen nieuwe verdragen af willen sluiten. Hoe dan ook lijkt een no-deal Brexit weer een stapje dichterbij (ja alweer). Johnson wil dat het land zich dan ook op dat scenario voorbereidt.