'Tijdelijke anus bij kwallensoort tussenstap in anusevolutie'

heywoodu

We hebben het vandaag nog niet over onzichtbare kwallenanussen gehad en dat kan natuurlijk niet. Bij dezen dan: Sidney Tamm van het Marine Biological Laboratory in Woods Hole (Massachusetts) is tot de ontdekking gekomen dat de Amerikaanse ribkwal - mnemiopsis leidyi - alleen een anus heeft wanneer 'ie moet poepen, hartstikke handig.

Tamm noemt de ontdekking een 'spectaculaire vondst', volgens hem is er voor zover bekend geen ander dier met een vergelijkbaar anussysteem. Als de kwal een bolus draait verschijnt er een anale opening, die vervolgens ook net zo snel weer verdwijnt: "Ook onder de microscoop zie ik er niks van, voor mij is de anus onzichtbaar", aldus Tamm.

Uit zijn observaties blijkt dat het darmstelsel van de kwal uitzet als afval zich verzamelt, tot het stelsel de buitenste randen van het dier bereikt. Dan ontstaat de opening, wordt de kwallendrol eruit geperst en verdwijnt de tijdelijke anus ook weer. Dit kan vrij snel gaan, want zowel het darmstelsel als de huid zijn slechts één laag cellen dik.

De kwallen poepen heerlijk regelmatig: grofweg elk uur in het geval van de vijf centimeter lange volwassenen en zo'n beetje elke tien minuten in het geval van de larven. Volgens Tamm is de manier waarop de anus ontstaat en verdwijnt mogelijk een soort tussenvorm in de evolutie van de anus, die mogelijk op deze manier uiteindelijk permanent is geworden bij vrijwel alle diersoorten.

Zoals het een goed onderzoeker betaamt is Tamm druk bezig met het bestuderen van anussen van andere ribkwallen, maar vooralsnog lijken die allemaal permanente versies te hebben. De liefhebber van kwallenanussen - en zeg nou zelf, wie is dat niet? - kan hier terecht voor het hele onderzoek.