IS-bruiden niet welkom in VS en GB

Mick (Philosocles)

De Amerikaanse president Donald Trump heeft opdracht gegeven de 24-jarige Hoda Muthana toegang tot het land te weigeren. Ondanks dat ze in de VS is geboren zou ze geen Amerikaans staatsburger zijn. De stap is opvallend omdat Trump Europese landen heeft opgeroepen IS-gevangenen terug te nemen en te berechten. Ondertussen heeft de Britse regering het staatsburgerschap van de 19-jarige Shamima Begum ingetrokken. Dat is controversieel omdat de vrouw hiermee statenloos lijkt te zijn geworden.

Beide landen proberen een maas in de regels te gebruiken om de vrouwen het staatsburgersschap te ontzeggen. In het geval van Muthana is dit dat haar vader ooit als Yemenitisch diplomaat naar de VS kwam, en kinderen van diplomaten krijgen niet automatisch staatsburgerschap. Maar volgens haar advocaat had Muthana's vader al maanden voor haar geboorte geen diplomatieke status meer.

Daarmee zou ze net als anderen die in de VS zijn geboren Amerikaans staatsburger zijn. Van dat geboorterecht wil Trump overigens af. Muthana zegt door IS te zijn gehersenspoeld, en wil zich voor een Amerikaanse rechtbank verantwoorden. "Ze is bereid een gevangenisstraf te ondergaan indien ze wordt veroordeeld", aldus de advocaat.

Schoolmeisje
De zaak lijkt op die van Shamima Begum, die als 15-jarig schoolmeisje naar Syrië vertrok en nu naar Groot-Brittannië terug wil. Eerder leken de Britse autoriteiten dit toe te staan, zij het met de waarschuwing dat ze kan worden aangeklaagd.

Maar naderhand trok minister van Binnenlandse Zaken Sajid Javid haar Britse nationaliteit in. Volgens het internationaal recht kan dit alleen wanneer iemand daarnaast nog een andere nationaliteit heeft zodat de persoon niet statenloos wordt. Javid stelt dat Begum via haar moeder recht heeft op het staatsburgerschap van Bangladesh. Hij gaat daarbij uit van de interpretatie dat omdat Begum er recht op zou hebben, ze die nationaliteit in feite ook heeft.

Maar Bangladesh bestrijdt dit en zegt dat Begum nooit de Bengaalse nationaliteit heeft aangevraagd, en deze dus niet heeft. Bovendien zou ze die niet kunnen krijgen en is ze ook niet welkom in het land. De wet zegt echter dat ze die nationaliteit tot haar 21e verjaardag kan claimen, daarna vervalt deze mogelijkheid.

Begum zei eerder dat ze geen spijt van haar oorspronkelijke keuze heeft om naar Syrië af te reizen. Maar ze haalde wel uit naar het schrikbewind dat er naderhand in het zogenaamde kalifaat heerste. Ze zou niet hebben deelgenomen aan terroristische activiteiten. Bij Muthana is het andersom. Zij heeft wel spijt betuigd, maar riep in propagandavideo's ook op om Amerikanen te doden. In een van die filmpjes verbrandde ze bovendien haar paspoort.

Kind
Beide vrouwen hebben een kind van een IS-strijder waarmee ze terug willen keren. In het geval van Muthana is het de vraag of het kind Amerikaans staatsburger is, en indien dit inderdaad voor haar geldt, zou dat ook voor het kind zo zijn.

Het kind van Begum heeft echter wel de Britse nationaliteit, zo heeft minister Javid erkend. Dit zou haar alsnog het recht kunnen geven om terug te keren naar het Verenigd Koninkrijk, maar vooralsnog zijn er grote twijfels of het intrekken van haar nationaliteit wel stand kan houden in de rechtszaal.

Ook de zaak-Muthana eindigt vermoedelijk voor de rechter. Het intrekken van de Amerikaanse nationaliteit is door de verankering in de grondwet een stuk lastiger. De overheid verloor de afgelopen decennia verschillende zaken voor het Hooggerechtshof over het intrekken van het staatsburgerschap.