'Overheid moet orgaanhandel registreren'

Orgaanhandel en orgaantoerisme moeten beter in kaart worden gebracht. Daarom moet deze vorm van mensenhandel gemeld en geregistreerd kunnen worden bij een overheidsinstantie. Dat is een van de aanbevelingen van een maandag verschenen rapport van Nationaal Rapporteur Mensenhandel Corinne Dettmeijer.

Hoewel er geen directe aanwijzingen zijn dat deze vorm van mensenhandel veel voorkomt in Nederland of dat Nederlanders zich in het buitenland schuldig maken aan orgaanhandel, roept Dettmeijer toch op tot oplettendheid. "Vormen van mensenhandel die wij in het buitenland zien, zullen vroeg of laat ook hier gaan spelen", zegt zij daarover.

In het rapport beschrijft de rapporteur een aantal mogelijke voorzorgsmaatregelen. Mocht commerciële orgaandonatie in de toekomst mogelijk worden, dan zou het afstaan volgens Dettmeijer niet moeten gebeuren tegen geld, maar bijvoorbeeld moeten worden beloond met levenslange vrijstelling van ziektekostenpremies.

Ook moeten instanties gaan samenwerken om orgaanhandel en -toerisme beter in kaart te kunnen brengen. Met name medisch personeel en zorgverzekeraars zouden misstanden in orgaantransplantatie kunnen opmerken. De overheid moet daarom een instantie oprichten die deze meldingen registreert.

In 2010 hebben twee Nederlanders een transplantatie ondergaan buiten een van de zeven landen die zijn aangesloten bij Eurotransplant. In de periode van 2005 tot en met 2007 zijn er vijf gevallen bekend van transplantatietoerisme. Dat mensen nu zomaar van de wachtlijst voor transplantatie verdwijnen, zou een aanwijzing kunnen zijn voor orgaanhandel. De rapporteur pleit ervoor onderzoek hiernaar uit 2008 en 2010 te herhalen.

In het onderzoek werd eveneens gekeken naar een andere vorm van mensenhandel, het gedwongen commercieel draagmoederschap. Dettmeijer vraagt zich af of de overheid niet moet voorkomen dat gebruik wordt gemaakt van draagmoeders uit risicolanden. Vaak worden die draagmoeders door echtgenoten of bemiddelaars onder druk gezet tot het afstaan van hun kind voor geld.