Kosten overheid stijgen sneller dan baten

De jarenlange stijging van de overheidsuitgaven voor onderwijs, zorg en veiligheid heeft lang niet altijd geleid tot betere prestaties. Die conclusie trekt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in een woensdag verschenen rapport.

Op veel gebieden werd tussen 1995 en 2010 vooruitgang geboekt, maar het ziet er niet naar uit dat het rendement net zo hard is gestegen als de kosten, stelt het SCP. De negatieve effecten van allerlei geplande bezuinigingen zouden volgens het adviesorgaan van de overheid daarom ook wel eens minder hard kunnen uitpakken dan veel mensen denken.

Dat de kosten sneller stijgen dan de baten, wil niet zeggen dat er geen successen zijn geboekt. Zo helderde de politie meer zaken op, verdwenen in ziekenhuizen de wachtlijsten nagenoeg en verbeterde de veiligheid voor patiënten aanzienlijk. De kans om in een ziekenhuis om het leven te komen, daalde tussen 2003 en 2008 bijvoorbeeld met een kwart. Verpleging en verzorging buiten zorginstellingen werd relatief gezien steeds goedkoper: tegen de trend in daalden de relatieve kosten met 1 procent per jaar.

De prijs die voor publieke diensten werd betaald, steeg in de onderzochte jaren telkens een paar procent meer dan de inflatie, terwijl de gemiddelde arbeidsproductiviteit daalde. Dat komt onder meer doordat het personeelsbestand fors groeide. In het basisonderwijs kwamen bijvoorbeeld meer mensen te werken. Klassen werden enigszins verkleind, maar of dat veel heeft opgeleverd valt volgens het SCP te betwijfelen. Leerlingen gingen in ieder geval niet aantoonbaar beter presteren.

Burgers en mensen die in de onderzochte sectoren werken, zagen weinig tot geen kwaliteitsverbeteringen. Volgens het SCP is dat deels terecht, maar kan hun oordeel ook gekleurd zijn doordat media over het algemeen de nadruk leggen op dingen die fout gaan.

Kosten overheid stijgen sneller dan baten (Foto: ANP)