[Special] Laatste dwaasheid van het wielrennen II
 | Eind februari is met de Belgische semi-klassieker de Omloop het Nieuwsblad het klassieke voorjaar van deze wielerjaargang in gang geschoten. Voor FOK!sport de hoogste tijd om de meest in het oog springende koersen van deze lente onder de loep te nemen. Op paaszondag wacht het wielergilde traditioneel de hel op aarde: Parijs - Roubaix. De Hel van het Noorden. |
Als de kasseien de ziel van de wedstrijd zijn, dan is de wielerbaan het hart van dit monument. Al was het maar omdat de piste de reden is geweest dat Parijs - Roubaix überhaupt is ontstaan. De textielbaronnen Théodore Vienne en zijn vriend Maurice Perez vatten in 1895 het plan op om in Roubaix, even buiten het Parc Barbieux, een wielerpiste te bouwen. Ze wilden namelijk reclame maken voor hun bedrijven. Een wielerwedstrijd leek hen daarbij, gezien het succes van monstertochten als Bordeaux - Parijs, het juiste middel. Bovendien kon het velodroom bijdragen aan de bekendheid van Roubaix, die tot honderd jaar daarvóór niks meer was dan een schamel dorpje, maar door de bloeiende industrialisatie inmiddels was uitgegroeid tot een textielmetropool.
Om ook een heuse wedstrijd aan hun nieuwbakken piste te verbinden en de vele ondernemers in de Noord-Franse nijverheid wat vertier te geven, tipten beide ondernemers in 1896 de krant Le Vélo, die hun wielerredacteur Victor Breyer direct de route liet verkennen. Na een barre tweedaagse tocht op de ruïneuze stenen, met onmenselijke weersomstandigheden, arriveerde hij in Roubaix. Hij noemde het idee "hels" en zei dat de wedstrijd niet mocht plaatsvinden. Uiteindelijk werd hij toch overgehaald om zijn mening te herzien, waardoor in 1896 alsnog de eerste editie van start ging. Deze begon onder protest van de plaatselijke clerus, een protest dat pas verstomde toen vooraf een speciale mis voor de renners werd gehouden. De Duitser Jose Fischer mocht voor de eerste maal het zegegebaar maken. Voor zijn zege was hij maar liefst 9 uur en 17 minuten onderweg geweest. De bebaarde oosterbuur moest onderweg een ontsnapt paard en een kudde koeien zien te ontwijken, terwijl de plaatselijke favoriet Maurice Garin, de eerste winnaar van de Tour de France, met een tandem en een driewieler die als gangmakers fungeerden, in botsing kwam en bebloed finishte. In de beginjaren van La Reine hoorden gangmakers er namelijk bij, en in de tweede Parijs - Roubaix waren dat driewielige motoren. In 1900 kwam hier een einde aan, toen er door een botsing tussen twee motoren twaalf mensen gewond raakten.
Pas na de tweede editie werd de wielerbaan echter een begrip. Toen wist Garin de klassieker namelijk na een bloedstollende finale op zijn palmares bij te schrijven. Al had het niet veel gescheeld of de Nederlander Mathieu Cordang had in 1897 op de hoogste trede gestaan. Onze landgenoot reed bijna de gehele dag op kop en lag ook op de wielerpiste in winnende positie, maar gleed uit en viel, waarna de local hero 100 meter voorsprong nam. Cordang - die dag veruit de sterkste - kwam sterk terug, maar kwam te laat. Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak, werd de wielerbaan niet gespaard. Er moesten aankomsten elders in de stad, zoals op de Avenue des Etats Unie (vanwege een sponsordeal), de imposante driebaansweg Avenue des Villas en een sintelbaan. Sinds 1988 is de koers echter onafgebroken terug op het oude nest.
Daarmee is de herkomst van Parijs - Roubaix geschetst. Ook wel de Hel van het Noorden genoemd. Over de oorsprong van die naam doen verschillende verhalen de ronde. Zo zijn er mensen die de naam in verband brengen met het Franse departement Nord (Frans-Vlaanderen) waar de coureurs doorheen fietsen op weg naar Roubaix. Weer anderen verwijzen dan weer naar het mythische en duistere noorden als het ware de rand van de wereld waarnaar het peloton op weg is. Het meest waarschijnlijke echter lijkt dat de eerder genoemde Breyer, die het traject in 1896 zelf op de fiets was gaan verkennen, deze naam heeft bedacht. Hij zou deze zinsnede in 1919, vlak na de Eerste Wereldoorlog, hebben gebruikt om het landschap waar de karavaan doorheen trok te typeren. Dit vanwege de verwoestingen die de oorlog daar had gemaakt.
Hoe dan ook, de Hel blijft fascineren. Alleen al om de verscheidene gevaren die de renners moeten overwinnen om überhaupt te finishen. Parijs - Roubaix is dan ook een heel speciale koers. Veel renners zijn dan ook verknocht aan het wielermonument. Zo ook Franco Ballerini, winnaar in 1995: "Je moet van haar houden, haar respecteren, haar begrijpen, haar voorzichtig naderen, en alleen dan zal ze je misschien uitkiezen." Maar La Reine kon niet iedereen bekoren. Vijfvoudig Tourwinnaar Bernard Hinault vond het bijvoorbeeld maar een "strontkoers", die naar zijn mening ook totaal geen bestaansrecht had.
Toch boekte Hinault één van zijn mooiste zeges in deze 'strontkoers'. Gedreven door eerzucht en om te laten zien dat hij wel degelijk 'strontkoersen' kon winnen, stond hij in 1981 als wereldkampioen aan het vertrek. In de regenboogtrui wist hij, ondanks twee lekke banden en drie tuimelpartijen, te zegevieren. Zijn eerste val beleefde hij al vóór een kasseistrook, zijn tweede in het Bos van Wallers, waardoor hij die te voet verder moest afleggen, met zijn fiets op de nek. Zijn derde val overkwam hem toen een zwart hondje uit het publiek overstak: hij kneep automatisch in de remmen en ging tegen de grond. Toch kon hij nog een perfecte sprint op de piste afleggen, waarin hij onder meer Roger de Vlaeminck en Francesco Moser te slim af was. Geen kattepis, want beide heren zijn in de paasklassieker goed voor een totaal van zeven zeges. De Vlaeminck, ook wel Monsieur Parijs - Roubaix genoemd, is met vier zeges recordhouder.
Wellicht dat Tom Boonen vandaag iets dichter in de buurt komt van het record van zijn landgenoot. Een derde zege zou hem sowieso al op gelijke hoogte brengen met beroemde Belgen als Rik van Looy, Eddy Merckx en Johan Museeuw. Al zijn er genoeg kapers op de kust, zelfs binnen zijn eigen formatie. Hoe dan ook, de winnaar zal op deze paaszondag, als ware hij Jezus Christus zelve, het lijden ondergaan. Om daarna te herrijzen op de wielerpiste van Roubaix.