Sporthistorie: Max Euwe wereldkampioen
 | Vandaag is het precies 72 jaar geleden dat Max Euwe de Rus Alexander Aljechin versloeg. Euwe werd daarmee de enige Nederlander die het ooit presteerde om wereldkampioen schaken te worden. |
De wedstrijd tussen Euwe en Aljechin ging over 30 partijen en duurde bijna twee en een halve maand. De wedstrijd vond plaats in Nederland. In het hele land werden partijen gespeeld. In Utrecht, Den Haag, Zeist, Zandvoort en zelfs in uithoeken als de Japanse zaal in het hotel Frigge in Groningen of het Café Van Klaveren in de Watergraafsmeer.
Euwe werd in 1921 voor de eerste keer Nederlands kampioen. Van de jaren twintig tot begin jaren vijftig domineerde Euwe de Nederlandse schaakwereld volledig in totaal werd hij 13 keer Nederlands kampioen).
In 1927 nam Aljechin het wereldkampioenschap over van de Cubaan Capablanca. In die tijd eindigde Euwe meestal als subtopper op de wereldkampioenschappen. Zwitserland lag Euwe echter wel. In Bern 1932 en Zürich 1934 eindigde hij als tweede, achter Aljechin.
In 1933 bereikte hem een uitnodiging van Aljechin om een wedstrijd te spelen, “desnoods om het wereldkampioenschap”. Euwe geloofde niet een kans te maken maar werd door zijn goede vriend, de Oostenrijker Hans Kmoch, van het tegendeel overtuigd.
Euwe nam de voorbereiding serieus. Niet alleen schaaktechnisch, maar voor het eerst in de schaakgeschiedenis ook conditioneel, werkte Euwe aan zijn vorm. Hij ging zwemmen, tennissen, leerde zelfs boksen en begon iedere dag met een ijskoude douche. Aljechin daarentegen deed nooit aan sport. De Rus was een stevige drinker en fervent roker.
In oktober 1935 was het dan zover. De confrontatie kende een ongekende media-aandacht. Nederland stond massaal achter Euwe. In Nederland ging het in die periode niet bijster goed. Veel Nederlanders hadden het niet breed of waren werkloos. Euwe gaf Nederland met zijn strijd om de wereldtitel weer wat nationale trots.
De eerste partij verloor Euwe maar de tweede won hij overtuigend. Na negen partijen stond het 6-3 voor Aljechin.
De nerveuze Aljechin zette zichzelf daarna steeds meer onder druk. Hij wilde niet alleen winnen maar ook briljant spelen. Dat brak hem op in de tiende partij. Na de 15de partij in Baarn stond het gelijk: 7½ -7½ maar na de 19de partij in Zeist stond Euwe weer 2 punten achter.
Daarna veranderde Aljechin van tactiek: hij ging consolideren. Euwe moest nu wel de rol van aanvaller op zich nemen. Na de 21ste partij stond het voor de tweede keer gelijk. Om deze laatste partij werd wel een rel geschopt. De pers beweerde dat Aljechin dronken zou zijn geweest. Euwe heeft dat altijd ontkend.
De doorslag gaf de 26ste partij, de “Parel van Zandvoort” (Euwe deed van de 47 zetten er 19 met hetzelfde paard). Vlak voor het einde van de match stond Euwe 2 punten voor.
De 27ste verloor hij echter, de marge was nog één punt. De 28ste en de 29ste eindigden beide met remise.
De laatste partij in het Bellevue te Amsterdam was op een zondagavond. 2000 toeschouwers zaten in drie zalen op elkaar gepakt. De sfeer had veel weg van een voetbalwedstrijd.
Aan een gelijke eindstand van 15-15 zou Aljechin genoeg hebben. Hij slaagde daar niet in. Bij de 27ste zet stond hij 2 pionnen achter. Toch wilde hij, tot vlak voor het moment van afbreken, niet ingaan op Euwe’s remiseaanbod. Toen vroeg Aljechin aan Euwe: "Moeten we afbreken of kan ik u nu al feliciteren?" Zwijgend schudden zij elkaar de hand. Een daverend applaus en een gejuich brak los. Nadat het publiek eindelijk tot zwijgen was gebracht sprak Aljechin de woorden: "Es lebe Schachweltmeister Euwe, es lebe Schachliebend Holland".
De wereldtitel van Euwe maakte In Nederland veel enthousiasme los. Zijn wereldkampioenschap in 1935 behoorde met de Melbourne-race van de Uiver in 1934 tot de nationale hoogtepunten in een tijd dat 30% van de beroepsbevolking werkloos was.
Euwe was echter meer dan een zeer sterk schaker, hij was qua levensstijl een voorbeeld voor een topsporter en na een ook bijzonder eervolle maatschappelijke loopbaan was hij nog tien jaar voorzitter van de wereldschaakbond.