Tesla ontwijkt belastingen in Nederland
Tesla draait jaarlijks miljarden aan omzet via Nederland, maar de Nederlandse belastingdienst profiteert daar nauwelijks van. Een ogenschijnlijk doorsnee kantoorpand in Amsterdam-Zuidoost blijkt een cruciale schakel in het wereldwijde fiscale netwerk van Elon Musks Tesla-imperium. Officieel heeft Tesla hier zelfs een grote autofabriek gevestigd. Op papier dan. In werkelijkheid vindt de productie elders plaats, terwijl de fiscale voordelen in Nederland worden geoogst.
Op de Holterbergweg in Amsterdam staat tussen de onopvallende kantoorpanden het Nederlandse hoofdkantoor van Tesla. Aan de buitenkant oogt het simpel, met slechts enkele vlaggen en foto's van glimmende elektrische auto's. Binnen bevinden zich naast een showroom vooral kantoren waar een gespecialiseerd fiscaal team slimme constructies bedenkt om de belastingdruk voor Tesla zo laag mogelijk te houden.
Dit Amsterdamse kantoor speelt een opvallende rol binnen Tesla’s Europese activiteiten. Officieel staat hier één van Tesla's grootste autofabrieken ingeschreven, maar deze fabriek blijkt puur virtueel te zijn. De daadwerkelijke productie gebeurt in Grünheide, nabij Berlijn, waar Tesla sinds 2022 een gigantische fabriek heeft staan. Deze Duitse gigafabriek werd met veel enthousiasme geopend door bondskanselier Olaf Scholz, die de komst van Tesla destijds aanprees als een industriële boost voor het voormalige Oost-Duitsland.
De realiteit bleek minder rooskleurig. Hoewel de fabriek inderdaad duizenden banen creëerde, levert zij de Duitse overheid financieel weinig op. Tesla Manufacturing Brandenburg SE, zoals de fabriek officieel heet, maakte in 2023 een omzet van ruim 7,8 miljard euro. Toch betaalde het bedrijf slechts 26,2 miljoen euro winstbelasting aan Duitsland, een fractie van wat verwacht zou mogen worden. De reden hiervoor ligt in een bijzondere constructie: Tesla's Duitse fabriek produceert auto's in opdracht van Tesla Motors Netherlands (TMN), gevestigd in het Amsterdamse kantoor. Voor elke geproduceerde auto ontvangt de Duitse fabriek een minimale marge bovenop de productiekosten, waardoor vrijwel alle omzet als kosten wordt geregistreerd en de winst in Duitsland kunstmatig laag blijft.
Volgens fiscale experts is dit een klassieke methode van winstverschuiving. Door dergelijke constructies belandt de daadwerkelijke winst elders, mogelijk in landen met lagere belastingtarieven. Uit jaarrekeningen blijkt niet duidelijk waar deze winst precies terechtkomt, omdat Tesla cruciale informatie hierover achterwege laat. Wel valt op dat het bedrijf regelmatig de structuur van haar internationale entiteiten wijzigt, wat extra ondoorzichtigheid oplevert.
Opmerkelijk is dat Tesla Motors Netherlands zelf wel jaarlijks winst maakt en belasting betaalt, maar ook hier is de verhouding scheef. In 2023 had TMN een omzet van ruim 26 miljard euro, maar betaalde daar slechts zo’n 100 miljoen euro winstbelasting over. Dat Tesla ook hier nauwelijks winst rapporteert, komt door een gigantische kostenpost van eveneens ruim 26 miljard euro voor "grondstoffen en verbruiksgoederen". Deze kosten worden amper toegelicht en bestaan grotendeels uit interne betalingen aan andere Tesla-bedrijven, waarschijnlijk royalty’s voor het gebruik van de merknaam.
Deskundigen vermoeden dat Tesla in Nederland gebruikmaakt van een zogenoemde belastingruling, waarin de fiscus akkoord gaat met deze hoge interne betalingen als zakelijk en marktconform. Zo'n ruling zou stammen uit een periode waarin Nederland actief grote bedrijven aantrok met aantrekkelijke fiscale deals. Hoewel dergelijke regelingen tegenwoordig steeds kritischer worden bekeken, blijft de politieke bereidheid om er definitief mee af te rekenen beperkt.
Sinds januari 2024 valt Tesla Motors Netherlands onder een nieuw moederbedrijf gevestigd in Zug, Zwitserland, een regio bekend om zijn lage belastingtarieven en beperkte financiële transparantie. Dit kan betekenen dat toekomstige winsten nog verder uit het zicht verdwijnen en in Zwitserland belast worden tegen zeer aantrekkelijke tarieven.
Daarnaast fungeert het Amsterdamse kantoor ook als financiële spil voor Tesla-vestigingen wereldwijd. Zo verstrekte het in 2021 nog een lening van ruim 1,5 miljard euro aan de Duitse fabriek en beheert het financiën voor vestigingen buiten de VS en China. Ook een onbekend aantal auto's uit Tesla’s fabriek in Fremont, Californië, werd geproduceerd in opdracht van het Nederlandse kantoor, waarmee risico’s en winsten strategisch worden verdeeld over verschillende jurisdicties.
Hoewel fiscale experts en onderzoekers deze constructies scherp bekritiseren, is het onwaarschijnlijk dat er veel duidelijkheid komt. De fiscale bedrijfsgegevens van Tesla zijn vertrouwelijk en ondanks de grote publieke belangen weigeren zowel het bedrijf als betrokken belastingdiensten doorgaans om details te geven. Zelfs bij directe politieke vragen beroept de overheid zich op fiscale geheimhouding, waardoor Tesla’s miljardenomzet via Nederland voorlopig een zwarte doos blijft.
