Nederlandse wetenschap voelt Trump-beleid: onderzoekers annuleerden bijeenkomsten

Nederlandse wetenschappelijke en gezondheidsinstellingen ondervinden directe gevolgen van het nieuwe beleid van de Amerikaanse president Donald Trump. Amerikaanse overheidswetenschappers annuleren plotseling congressen die door deze Nederlandse instellingen zijn georganiseerd. Daarnaast worden studiebeurzen ingetrokken die eerder aan wetenschappers waren verleend. Dit wordt opgemerkt door verschillende instellingen en medische specialisten, zoals blijkt uit een rondgang van BNR.

De beperkingen zijn een gevolg van de machtswisseling in de Verenigde Staten, waar Trump samen met zijn aankomende gezondheidsminister Robert F. Kennedy Jr. het Amerikaanse gezondheidsstelsel wil hervormen. Hierdoor is het Nationale Gezondheidsinstituut (NIH), dat jaarlijks bijna 50 miljard dollar beheert, al getroffen door verschillende maatregelen. Amerikaanse wetenschappers die aan het instituut verbonden zijn, mogen niet meer naar het buitenland reizen, het instituut stopt met het aannemen van nieuw personeel en er worden geen nieuwe gezondheidssubsidies meer verleend.

Dit heeft ook invloed op Nederlandse onderzoeks- en gezondheidsinstellingen. De Global Albinism Alliance, gevestigd in Nederland, organiseert deze week een online wetenschappelijk congres. Verschillende Amerikaanse wetenschappers hebben plotseling hun deelname aan de bijeenkomst afgezegd, waardoor een deel van het evenement moest worden geannuleerd. "We zijn erg teleurgesteld, vandaag hebben we geen sprekers", meldt een woordvoerder van de organisatie aan BNR. 'We weten niet hoe de situatie zich zal ontwikkelen. We maken ons zorgen, maar we moeten afwachten hoe dit zal uitpakken', aldus de woordvoerder over het nieuwe Amerikaanse beleid.

Amsterdams Alzheimercongres
Volgende week vindt er ook een internationaal congres plaats in Amsterdam, georganiseerd door het Alzheimercentrum Amsterdam van het Amsterdam UMC. Hier is eveneens aangekondigd dat Amerikaanse wetenschappers en gezondheidsprofessionals niet zullen deelnemen, meldt Yolande Pijnenburg, medisch directeur van het Alzheimercentrum, aan BNR. Ze maakt zich zorgen over wetenschappelijke artikelen – waaronder Nederlandse studies – die mogelijk niet meer ingediend kunnen worden bij Amerikaanse onderzoeksuitgevers. "Er is sprake van een bevriezing van contact en uitwisseling", aldus Pijnenburg.

Impact op Amerikaanse wetenschap
In de Verenigde Staten hebben de nieuwe maatregelen ook al aanzienlijke gevolgen. Zo werden vlak voor het begin van wetenschappelijke trainingen en zelfs tijdens die trainingen de bijeenkomsten stopgezet, blijkt uit documenten in handen van BNR.

Zorg over verminderde kwaliteit
In de VS heerst de bezorgdheid dat de Amerikaanse wetenschap een aanzienlijke achterstand zal oplopen ten opzichte van internationale partners. "Zelfs kleine vertragingen zullen de Verenigde Staten op onderzoeksgebied in een achterstandspositie brengen," zegt Jane Liebschütz, een onderzoeker aan de Universiteit van Pittsburgh op Bluesky. Ze geeft aan dat er bij haar en haar collega's "veel onzekerheid, angst en paniek" heerst.

Reisverbod
De vacaturestop is niet alleen een probleem voor het NIH, maar ook voor alle overheidsinstellingen. Trump wil de overheidsuitgaven drastisch verlagen en heeft tech-miljardair Elon Musk aangesteld om deze taak uit te voeren. Daarnaast wordt het NIH extra getroffen door een reisverbod voor wetenschappers naar het buitenland. "Toekomstige reisaanvragen, om welke reden dan ook, zijn niet goedgekeurd en mogen niet worden toegestaan", staat in een interne memo waar Science over bericht.

Amerikanist Koen Petersen legt uit dat onder Trumps beleid alles gerechtvaardigd moet worden aan de hand van drie criteria. Het moet Amerika sterker, rijker en veiliger maken. De VS stopt met alles wat daar niet aan bijdraagt, zoals ook de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio al heeft aangegeven. "Die medische congressen, waarvoor de belastingbetaler de reis- en verblijfskosten voor Amerikaanse deelnemers dekt, dragen niet bij aan een sterker, rijker of veiliger Amerika, dus daar wordt ook mee gestopt", merkt Petersen op.