Hoe klimaatverandering tampons duurder maakt

Katoenen producten zoals tampons of gaasverbanden zijn in de VS de laatste tijd aanzienlijk duurder geworden. Door droogte in de belangrijkste teeltregio Texas rezen de katoenprijzen de pan uit. Boeren over de hele wereld voelen de gevolgen van klimaatverandering. Ondanks een gebrek aan water lukt het sommige landen recordoogsten binnen te halen - dankzij baanbrekende ideeën.

Eerst was er een tekort aan toiletpapier en babymelkpoeder - nu zijn tampons schaars. In supermarkten en apotheken in de VS waren vorig jaar de schappen voor menstruatieproducten soms helemaal leeg. Sommige merken waren tijdelijk niet beschikbaar in bepaalde regio's.

Tamponprijzen zijn in 2022 met 13 procent gestegen. Veel vrouwen konden menstruatieproducten niet meer betalen. Mensen met een laag inkomen moeten kiezen tussen boodschappen en producten voor vrouwelijke hygiëne, zei Kathy Tammes van de non-profitorganisatie Go with the Flow op tv-station FOX 32. 

De tamponcrisis in de VS heeft verschillende redenen. Net als bij toiletpapier aan het begin van de pandemie hebben mensen gehamsterd. Een ander probleem waren de 'dure en slechte' toeleveringsketens, volgens de 'Always'-fabrikant Procter & Gamble, een van de grootste Amerikaanse producenten van menstruatieproducten. Ook de 'ob'-producent Edgewell had problemen: door meerdere corona-uitbraken was er personeel tekort op de werkvloer.

Katoen is een belangrijk onderdeel
Maar een belangrijk onderdeel van tampons of maandverband is katoen, vertelde supply chain-expert Zac Rogers van de Colorado State University aan KOAA News.

Grondstoffen als katoen, maar ook plastics en pulp, werden vorig jaar duurder. De internationale katoenprijs ging met bijna 30 procent omhoog.

Hierdoor zijn naast tampons ook veel andere dingen van katoen duurder geworden in de VS. Volgens een bericht van de New York Times kost gaasverband gemiddeld 8 procent meer, wattenstaafjes 9 procent meer en katoenen luiers zelfs 21 procent meer. Dat was ruim boven de inflatie van het land van 6,5 procent in 2022.

"Veel bedrijven zijn begonnen met het verwerken van biologische katoen in hun tampons. Als het 100 procent is, is dat natuurlijk erg duur, omdat biologische katoenteelt een hogere prijs vraagt, simpelweg vanwege de grotere inspanning. Als je biologisch katoen gebruikt voor hygiëneproducten in plaats van goedkopere zoals celluloseproducten, dan is de prijs natuurlijk hoger", zegt Elke Hortmeyer, woordvoerster van de Bremer Cotton Exchange.

Katoenoogst VS 'op één na laagste sinds burgeroorlog'
De grootste katoenproducenten ter wereld zijn India, China, de VS, Brazilië, Australië en Pakistan. De Verenigde Staten zijn de grootste katoenexporteur. Vorig jaar had de VS echter te kampen met een terugval in de oogst. Dit kwam door een droogte: in Texas regende het veel minder dan normaal. Bovendien is de belangrijke watervoerende laag Ogallala Aquifer, die boeren in Texas gebruikten om hun katoengewassen te irrigeren, al langere tijd aan het afnemen - deels als gevolg van klimaatverandering.

Dat is een groot probleem voor de Amerikaanse katoenindustrie, omdat bijna de helft in Texas wordt verbouwd. Boeren in Texas konden vorig jaar 74 procent van hun grond niet gebruiken vanwege door de hitte uitgedroogde grond. "De op een na laagste oogst sinds de burgeroorlog", meldt Elke Hortmeyer. 

Katoen bedreigd door overstromingen
Wereldwijd werd er minder katoen geproduceerd: de tekorten door de droogte in de VS werd verergerd door de overstromingen in Pakistan. In augustus overstroomde extreme regenval een derde van het land, waarbij ongeveer 1.600 mensen om het leven kwamen. 40 tot 45 procent van de katoenoogst was hierdoor verwoest. De uitgedroogde grond kon de watermassa's niet absorberen. De op vier na grootste katoenproducent kampt al jaren met hevige regenval en overstromingen. Buurland India oogstte ook minder katoen door regenval.

En zelfs als katoen geen grote hoeveelheden water nodig heeft, de plant kan nog steeds niet zonder: meer dan de helft van het katoenareaal ter wereld is afhankelijk van regen. In de VS en India wordt 65 procent van het katoenareaal geïrrigeerd door regenval.

Geavanceerde irrigatietechnologie
Katoen heeft echter niet zoveel water nodig als veel andere gewassen. Voor de productie van één kilo rijst is bijvoorbeeld ongeveer 2300 liter water nodig. Volgens cijfers van het International Cotton Secretariat ICAC verbruikt katoen slechts zo'n 1.200 liter.

De witte natuurvezel wordt vooral geteeld in droge gebieden waar andere gewassen helemaal niet meer groeien. Het heeft alleen op bepaalde tijden water nodig. Kunstmatige irrigatie maakt aanzienlijk hogere opbrengsten mogelijk.

Inmiddels kan er met minder water aanzienlijk meer katoen worden geproduceerd - ook in zeer droge landen. Met behulp van hightechbedrijven heeft Israël bijna de hoogste opbrengsten ter wereld, zegt Elke Hortmeyer. Het land maakt gebruik van druppelirrigatie en water met gerecycled water. Een ander voorbeeld is Australië. "Ze hebben soms heel weinig water, maar dankzij dit fantastische waterbeheer kunnen ze momenteel de hoogste opbrengsten ter wereld behalen."