China verhoogt defensiebudget, leger moet 'Grote Muur van Staal' worden

Op de laatste dag van het Chinese Volkscongres staat de nationale defensie op de agenda. De Volksrepubliek wil daar in de toekomst beduidend meer geld aan uitgeven. In zijn slotspeech roept staatshoofd Xi Jinping op tot "hereniging" met Taiwan - al is hij iets terughoudender dan normaal.

Gezien de oplopende spanningen met de VS en het Westen wil het Chinese staatshoofd en partijleider de Volksrepubliek sterker maken door een grotere onafhankelijkheid. Het leger zal worden uitgebreid tot een "Grote Muur van Staal", zei president Xi Jinping in een toespraak aan het einde van de jaarlijkse zitting van het Volkscongres in Peking. 

De bijna 3.000 afgevaardigden keurden een forse verhoging van de defensie-uitgaven van 7,2 procent en andere besluiten goed. Na het einde van het zero-Covid-beleid met lockdowns en gedwongen quarantaine in december, zal de op één na grootste economie naar verwachting groeien met "circa vijf procent". In deze onzekere tijden riep Xi Jinping op tot handhaving van de stabiliteit. "Veiligheid is de basis voor ontwikkeling en stabiliteit is de voorwaarde voor welvaart", zei de president.

In zijn toespraak pleitte hij voor het stimuleren van innovatie en "wetenschappelijke en technologische zelfredzaamheid", maar ging hij niet in op Amerikaanse sancties voor belangrijke technologieën. "We moeten ernaar streven de kwaliteit van de economie effectief te verbeteren en een redelijke kwantitatieve groei te realiseren." Het zal voor China echter niet makkelijk worden om zoals gepland een groei van rond de vijf procent te realiseren, zei de nieuwe premier Li Qiang op zijn eerste, zorgvuldig georkestreerde persconferentie. Extra inspanningen zijn nodig. De vooruitzichten voor de wereldeconomie zijn "niet optimistisch". China kent veel onzekerheden, instabiliteit en onvoorspelbare gebeurtenissen. "Het stabiliseren van de economische groei is een uitdagende taak, niet alleen voor China, maar voor alle landen in de wereld."

Wat betreft de gespannen betrekkingen met de VS sloeg de nieuwe premier een mildere toon aan en pleitte hij voor uitbreiding van de samenwerking. Disconnectie dient niemand. De twee grootste economieën zijn nauw met elkaar verbonden, waar beide van profiteren. "China en de VS kunnen en moeten samenwerken." Hij reageerde slechts indirect op de beschuldiging van Xi Jinping dat de VS de opkomst van China in de wereld wilden voorkomen door insluiting en isolatie: "Isoleren en onderdrukking is in niemands belang." Xi Jinping leek zich ook terughoudend op te stellen in het conflict met Taiwan. In zijn toespraak riep hij op tot een "hereniging". De betrekkingen moeten "vreedzaam" worden ontwikkeld. Maar "inmenging van buitenaf" en "verdeeldheid zaaiende activiteiten" van pro-onafhankelijkheidsgroepen moeten echter resoluut worden afgewezen. Het eenmakingsproces moet "standvastig" worden voortgezet. Xi Jinping herhaalde echter niet zijn eerdere verklaringen dat Peking militair geweld niet uitsluit als andere inspanningen niet tot succes leiden.

De spanningen rond Taiwan zijn de laatste tijd toegenomen. De communistische leiding beschouwt de democratische eilandrepubliek als onderdeel van de Volksrepubliek. Maar Taiwan beschouwt zichzelf al langere tijd als onafhankelijk. Na de Russische invasie van Oekraïne is internationaal de bezorgdheid gegroeid dat China soortgelijke maatregelen bij Taiwan zou kunnen nemen. In dit geval zouden de Verenigde Staten ook bij het conflict worden betrokken, omdat het zich inzet voor het vermogen van Taiwan om zichzelf te verdedigen. Tijdens de negendaagse bijeenkomst versterkte Xi Jinping zijn macht door zijn derde termijn veilig te stellen en meer aanhang te krijgen. Daarmee tartte hij eerder gerespecteerde leeftijds- en ambtstermijngrenzen. 

De 69-jarige heeft zijn blijvende leiderschapsrol tijdens het partijcongres in oktober in de partijgrondwet laten verankeren. Dit betekent dat hij zelfs levenslang in functie kan blijven. Hij treedt daarmee in de voetsporen van Mao Zedong (1893-1976), de grondlegger van de staat, die het land chaos bracht. "Het Mao-tijdperk belicht de gevaren van overconcentratie van de macht in een communistisch politiek systeem, een centraal probleem in het huidige China", aldus Susan Shirk, hoogleraar China aan de Universiteit van Californië, voormalig afdelingshoofd van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken en auteur van "Overreach - How China derailed its peaceful rise". "Wanneer niemand de beslissingen van de leider meer in twijfel durft te trekken, is de leider geneigd fouten te maken - niet alleen kleine fouten, maar fouten die een hele samenleving in gevaar brengen."