'Zwaardere zelfzorgmedicatie gewoon in de supermarkt kopen?'

Vandaag bespreekt men in de Tweede Kamer de mogelijkheid om informatie over het gebruik van bepaalde medicijnen ook digitaal te mogen verstrekken. Hierdoor zouden diverse zelfzorgmedicatie die nu alleen via een apotheek of drogist te koop is, ook verkocht mogen worden in bijvoorbeeld een tankstation of in de supermarkt. Apothekers vinden dit een gevaarlijke ontwikkeling, maar supermarkten reageren enthousiast. Meer hierover bij WNL.

Aan het gebruik van maagzuurremmers en laxeermiddelen zitten volgens de KNMP bepaalde risico's, zo kunnen maagzuurremmers de werking van bepaalde bloedverdunners versterken. Volgens de apothekersorganisatie vervaagt de grens tussen de vrije verkoop medicijnen zoals paracetamol en de medicatie die alleen bij apotheek of drogist (UAD) verkocht mogen worden wat tot verwarring kan leiden. Door een verkeerd gebruik van medicijnen komen in Nederland naar schatting 41.000 mensen in het ziekenhuis terecht, aldus de KNMP.

Supermarkten zien de uitbreiding van verkoop medicijnen als een goed idee. Zeker in krimpregio’s zouden consumenten profijt hebben bij een bredere verkrijgbaarheid van zelfzorggeneesmiddelen.

Update 14.20 uur:

Toelichting UAD-geneesmiddelen
Naast NSAID-pijnstillers: vijf nieuwe voorbeelden De Knmp licht een vijftal UAD-geneesmiddelen toe die risico’s (interacties, bijwerkingen, gewenning) met zich meedragen. Ten eerste: de maagzuurremmers omeprazol en pantoprazol. Langdurig gebruik kan bij het stoppen juist gaan leiden tot 'rebound' effecten, waardoor een langer gebruik in de hand wordt gewerkt. Ook kent omeprazol interacties met andere geneesmiddelen, zoals veelgebruikte bloedverdunners. Zo kan de maagzuurremmer omeprazol de werking van de bloedverdunners acenocoumarol en fenprocoumon versterken. Het bloed wordt daardoor – meer dan nodig – verder ontstold. Het risico op bloedingen neemt dan toe.

Ten tweede: het laxeermiddel bisacodyl. Dit middel stimuleert de darmbeweging en laat de ontlasting meer vocht opnemen. In de praktijk wordt dit middel ook gebruikt (of: misbruikt) door patiënten met eetstoornissen om gewicht te verliezen. Ook kan langdurig gebruik van dit middel juist leiden tot verstopping waardoor je steeds meer van dit middel moet gaan gebruiken.

Ten derde: het slaaphormoon melatonine. Een middel dat vaak onjuist wordt gebruikt bij vormen van slapeloosheid. Eerder maakten zo’n 500 wetenschappers en artsen op het gebied van slaap zich al ernstige zorgen om de beschikbaarheid en het gebruik ervan. Een verkeerd gebruik van dit UAD-geneesmiddel kan juist slaap gaan tegenwerken. Deze experts zien graag dat deze middelen alleen nog met goede begeleiding en doktersrecept te verkrijgen zijn. De voorgestelde wetswijziging staat haaks op die beweging. 

Ten vierde: de neussprays en -druppels oxymetazoline, xylometazoline en tramazoline. Dit zijn geneesmiddelen die gezwollen slijmvliezen in de neus doen slinken. Wie deze middelen langer dan een week gebruikt (overmatig gebruik), kan na het stoppen juist last krijgen van een continu verstopte neus. Daardoor blijven mensen deze middelen gebruiken.

Ten vijfde: in de praktijk zien apothekers dat mensen ook het gebruik van het anti-misselijkheid- en allergiemiddel cinnarizine onderschatten. Het is te gebruiken bij reisziekte en bij verschillende vormen van allergie, zoals netelroos en jeuk. Dit geneesmiddel heeft een versuffende werking, en vermindert het reactievermogen. Bij het gebruik van dit geneesmiddel wordt daarom afgeraden om een auto te besturen. Ook wie op het eerste oog geen last heeft van bijwerkingen, wordt alsnog geadviseerd om 24 uur geen deel uit te maken van het (auto)verkeer.

Persbericht KNMP
De KNMP wijst op de risico’s van een bredere beschikbaarheid van zogeheten Uitsluitend Apotheek en Drogist (UAD)-geneesmiddelen. De Tweede Kamer debatteert woensdag 18 januari over een wijziging van de Geneesmiddelenwet waardoor deze geneesmiddelen op meer locaties mogen worden aangeboden. “Een deel van deze UAD-geneesmiddelen draagt risico’s van interactie, bijwerkingen en gewenning met zich mee”, zegt KNMP-voorzitter en openbaar apotheker Aris Prins. “We zien in de praktijk dat mensen hun kennis over deze geneesmiddelen overschatten en de risico’s juist onderschatten.” Naast sterkere NSAID-pijnstillers behoren ook maagzuurremmers, neussprays en laxeermiddelen tot de UAD-geneesmiddelen.

Meer dan 3.000 producten staan geregistreerd als Uitsluitend Apotheek en Drogist (UAD)-geneesmiddelen. Met een wijziging van de Geneesmiddelenwet zijn deze middelen eenvoudiger op meer plekken verkrijgbaar, bijvoorbeeld in de schappen van detailhandel. Als UAD-geneesmiddelen op meer plekken worden aangeboden, vervaagt volgens de KNMP het verschil tussen Algemene Verkoop (AV)-geneesmiddelen en UAD-middelen. “Dat gaat tot verwarring leiden”, aldus voorzitter Prins. “Het verstrekken van deze UAD-geneesmiddelen vraagt ons inziens om goede advisering en begeleiding.” Door verkeerd medicijngebruik worden naar schatting 41.000 mensen per jaar in het ziekenhuis opgenomen. Op de lijst van potentieel vermijdbare geneesmiddel-gerelateerde ziekenhuisopnames nemen ook NSAID-pijnstillers een prominente plek in. “Dit levert dus mogelijk extra zorglasten op.”

In een brief aan de Tweede Kamer geeft de KNMP een aantal voorbeelden weer van UAD-geneesmiddelen die risico’s van interacties, bijwerkingen en gewenning met zich meebrengen. Het gaat bijvoorbeeld om de maagzuurremmers omeprazol en pantoprazol (interactie met bloedverdunners), het laxeermiddel bisacodyl (misbruikt door mensen met eetstoornissen), neussprays en -druppels oxymetazoline, xylometazoline en tramazoline (verslavingsgevoelig) en het anti-allergiemiddel cinnarizine (versuffende werking; niet mee autorijden). Deze UAD-geneesmiddelen mogen met de voorgestelde wetswijziging op meer plekken in het land worden aangeboden.

KNMP-voorzitter Aris Prins: “Als medicatiespecialisten maken wij ons zorgen over de eenvoud waarmee deze middelen straks, op meer plekken, middels deze wetswijziging voor het grijpen zijn. Een brede beschikbaarheid van UAD-geneesmiddelen maakt het voor apothekers ingewikkelder om het medicatieoverzicht van patiënten compleet te houden, en dus de medicatieveiligheid te borgen.”

De Tweede Kamer debatteert woensdagochtend 18 januari over de zogeheten Verzamelwet VWS 2022. Daarin is een wijziging van de Geneesmiddelenwet opgenomen. Het CDA-Kamerlid Joba van den Berg heeft een amendement klaarliggen om deze wetswijziging uit het wetsvoorstel te schrappen. Eerder uitten de KNMP en dertien koepels van artsen, consumenten en patiënten hun zorgen over de bredere verkoop van NSAID-pijnstillers, die eveneens vervelende bijwerkingen geven en wisselwerkingen hebben met andere geneesmiddelen.