Rutte: excuses voor slavernijverleden is een eerste stap, deel eisen ingewilligd

Mark Rutte heeft namens de Nederlandse Staat excuus aangeboden voor het slavernijverleden van Nederland. De slavernij is een misdaad tegen de menselijkheid en vormt een ‘ronduit beschamende episode’ in de Nederlandse geschiedenis. 

"Daarvoor bied ik namens de Nederlandse regering excuses aan, today I apologise", zei Rutte, gevolgd door excuses in diverse talen. "Ik bied excuses aan voor het handelen van de Staat in het verleden, postuum aan alle tot slaaf gemaakten die wereldwijd hebben geleden, hun dochters en zonen, al hun nazaten in het hier en nu.”

Update20.00 uur: Een deel van de door belangenverenigingen ingediende tegeneisen is nu toegezegd. Het kabinet stelt een fonds van 200 miljoen euro beschikbaar voor maatregelen op het terrein van bewustwording, betrokkenheid en doorwerking. De programmering en bestemming van het fonds vindt plaats in gezamenlijkheid met onder andere nazaten en betrokkenen.

Daarnaast stelt het kabinet voor om een onafhankelijk Herdenkingscomité op te richten. Dit Herdenkingscomité moet de komende jaren zorgen voor een grootse, waardige herdenking van het slavernijverleden op 1 juli, samen met het Caribische deel van het Koninkrijk, Suriname en andere landen. Het komende herdenkingsjaar 2023 wil het kabinet gebruiken om samen met maatschappelijke partijen, en het op te richten Herdenkingscomité, te kijken hoe de jaarlijkse herdenking blijvend grootser, waardiger én meer in samenhang is te organiseren.

Het komende herdenkingsjaar, dat begint op 1 juli 2023, bestaat onder andere uit enkele grote, Koninkrijksbrede evenementen. De Koning voelt zich persoonlijk zeer betrokken bij het onderwerp en zal op 1 juli aanwezig zijn bij de herdenking en viering in Amsterdam. Het komende herdenkingsjaar biedt veel ruimte voor maatschappelijke, culturele en educatieve initiatieven uit de samenleving.

De regering ziet de excuses van vandaag als een eerste stap. Naast de excuses kondigt het kabinet in haar reactie het voornemen aan om het slavernijverleden een stevige plek te geven binnen het onderwijs omdat dat de plek is waar jongeren in aanraking komen met geschiedenis.

Ook zet het kabinet in op het vergroten van kennis en bewustwording door het behoud en de verdere ontwikkeling van musea, archieven en de bescherming van cultureel erfgoed, zowel in Europees Nederland als in de Caribische delen van het Koninkrijk en andere betrokken landen. Met Aruba, Curaçao, Sint Maarten, Bonaire, Sint Eustatius en Saba wordt overlegd over hun specifieke wensen op deze gebieden. Ook draagt het kabinet bij aan de ontwikkeling van een nationaal slavernijmuseum, met daaraan verbonden een kenniscentrum. Aangekondigd, meerjarig onderzoek naar het slavernijverleden levert input aan die instellingen. Daarnaast wordt het makkelijker om een aan de slavernij gerelateerde achternaam te veranderen.

Voor de gruwelijk vermoorde Curaçaose verzetsheld Tula kondigt het kabinet een officiële rehabilitatie aan. Het voorziene fonds biedt ook mogelijkheden om andere verzetsstrijders op gepaste wijze te eren.

Eerdere berichtgeving: Premier Mark Rutte biedt waarschijnlijk vandaag om 15.00 uur namens het kabinet excuses aan voor het slavernijverleden. Rotterdamse raadslid Joan Nunnely (D66) vertelde vanmorgen bij WNL hoe ze dit als een historische moment beschouwd en benieuwd is hoe de excuses gaan vallen. 

Haar over overgrootmoeder is in 1852 geboren op een plantage en heeft als kindslavin op de plantage moeten werken. Dat is volgens Nunneley vergelijkbaar met het opgroeien en leven in een gevangenis zonder de vrijheid die voor ons heel gewoon is. Ze heeft via haar familie veel gehoord over haar overgrootmoeder, het was een lieve en sterke vrouw. 

Betrokken organisaties hebben een eisenpakket op tafel gelegd als voorwaarden voor acceptatie. Alleen als het kabinet aan de eisen gaat voldoen, dan zullen zij de excuses daadwerkelijk aanvaarden.

Kijk hier naar de toespraak van Mark Rutte:

Een schadevergoeding is één van de eisen. Nunnely vindt het een goed plan dat er financiële compensatie komt of dat er iets van een fonds wordt opgezet. Dan kan er ook aandacht in het onderwijs en in de samenleving aan het slavernijverleden worden gerealiseerd. Ze is het meest tevreden over het feit dat er nu een goede dialoog op gang gekomen is met het kabinet en de organisaties en belangengroepen die hier al jaren mee bezig zijn.

De toespraak van Rutte zal tegelijk in Suriname en op de zes Antilliaanse eilanden worden uitgezonden, in aanwezigheid van Nederlandse bewindslieden. Minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind is aanwezig in Suriname, Zorgminister Ernst Kuipers zal in Sint Maarten zijn en staatssecretaris Alexandra van Huffelen naar Curaçao.

De regering van Sint Maarten liet vorige week weten het excuses van het Nederlandse kabinet voor het slavernijverleden niet te zullen accepteren vanwege het gebrek aan overleg vooraf.