Wat weten we van de nieuwe omikron-variant BA.2.75 (centaurus)?

Jippie

Een nieuwe corona sub-variant van omikron werd in India begin juni aangetroffen. Er is nog weinig informatie, maar BA.2.75 (centaurus) is nu ook in Europa aangetroffen.

Wat is er bekend over deze subvariant?

Hoe gevaarlijk is BA.2.75?
Het is nog te vroeg om het risico van de nieuwe omikron-variant BA.2.75 te beoordelen. Richard Neher van het Biozentrum Basel benadrukt de schaarse beschikbare gegevens. Ook andere deskundigen wijzen erop dat men op dit moment alleen maar kan speculeren over het gevaar van de variant. Tot dusver is echter geen ernstiger verloop van de ziekte bekend dan bij de omikron varianten BA.2 en BA.5.

Als nieuwe vormen van naderbij worden geobserveerd, worden ze geclassificeerd als een "variant die we in de gaten moeten houden" (VOI). Virusvarianten van de heersende mutaties, die ofwel gemakkelijker worden overgedragen ofwel het immuunsysteem omzeilen, krijgen de aanduiding "variant die aanleiding geeft tot bezorgdheid" (VOC). BA.2.75 is door de WHO nog niet in een van deze groepen ingedeeld. De Omikron-lijn wordt echter algemeen beschouwd als een "zorgwekkende variant".

Waarin verschilt BA.2.75 van andere varianten?
BA.2.75 maakt in zijn naam duidelijk dat het een BA2-lijn is en waarschijnlijk ook uit dit type virus is voortgekomen. De omikron-varianten beginnen met de letters "BA." en worden, indien zij als zelfstandige subvarianten worden beschouwd, naar boven genummerd. Dus: BA.1, BA.2, BA.3, BA.4, BA.5. De variant BA.2.75 wordt niet als zelfstandige subvariant geteld, maar is de 75e sub-subvariant van de subvariant BA.2.

De BA2-variant is uitgebreid met nog een aantal mutaties, legt Ulrich Elling uit. De omicron subvariant BA.5 verschilt van BA.2 met drie mutaties op het spike-eiwit. Dit verschil alleen al was genoeg voor de variant om zich snel te uit te breiden. BA.2.75 heeft elf nieuwe mutaties, waarvan acht op het spike-eiwit. Deze veranderingen zouden herinfectie in de hand kunnen werken: "De elf mutaties waarin BA.5 en BA.2.75 verschillen, zouden een nieuwe golf mogelijk kunnen maken, aangezien de immuniteit van BA.2 en BA.5 misschien geen bescherming biedt," speculeert moleculair bioloog Ulrich Elling.

Zowel viroloog Krone als viroloog Isabella Eckerle gaan ervan uit dat met de gebruikelijke PCR-tests ook infecties met de subvariant BA 2.75 op betrouwbare wijze kunnen worden opgespoord.

Waarom kan de variant zich zo snel verspreiden in India?
Er wordt gespeculeerd dat de snelle verspreiding in India te wijten is aan het feit dat de BA.2.75-variant ook besmettelijk is voor mensen die al BA.2 hebben doorgemaakt. Elling legt uit: "In elk land heeft zich in de tussentijd als het ware een landspecifieke immuniteit gevormd." Zuid-Afrika bijvoorbeeld vertoonde een zeer sterke BA.1 golf. In de Zuid-Afrikaanse context slaagde de BA.5-variant erin de immuunbescherming van BA.1 te omzeilen. India, daarentegen, had moeite met de BA.2 golf. Of BA.2.75 de bescherming van BA.2 omzeilt, zou relevant in Europa zijn.

Welke variant vormt de grootste risico voor Europa?
Op dit ogenblik maken de deskundigen zich vooral zorgen over de BA.5 golf. Het is momenteel verantwoordelijk voor de meeste coronabesmettingen en deskundigen gaan ervan uit dat het aantal niet gerapporteerde gevallen zeer hoog is. Veel onderzoekers verwachten dat besmetting met de omikron BA.5-variant het belangrijkste risico zal blijven en zich zal blijven verspreiden.

Modelberekeningen ondersteunen de veronderstelling dat de zomergolf niet zo gemakkelijk zal worden verdreven. Welke rol de subvariant BA.2.75 zal spelen, en hoeveel invloed hij zou kunnen hebben, is moeilijk te voorspellen. Want het hoeft niet zo te zijn dat een van de subvarianten de overhand krijgt; coëxistentie is ook mogelijk. Elling, een moleculair bioloog, acht dit scenario denkbaar: "Het zou ook kunnen dat beide varianten naast elkaar bestaan, d.w.z. naast elkaar bestaan."

Wat betekenen de mutaties voor de aanpassing van coronavaccins?
"Het frustrerende is dat onze aanpassing aan het virus veel trager verloopt dan de aanpassing van het virus aan onze immuniteit," aldus Elling, een moleculair bioloog. De snelle mutaties zijn onmogelijk in te halen.

De aan omikron aangepaste vaccins die zich momenteel in de zogenaamde rolling review-procedures bij het EMA bevinden, zowel van BioNTech als van Moderna, zijn hoofdzakelijk aangepast aan de BA.1-variant. Een BA.1-infectie biedt echter weinig bescherming tegen infectie met BA.5, wat betekent dat "we ons met het B1-vaccin moeilijk kunnen beschermen tegen het BA5-subtype", legt Ulrich Elling uit.

Wanneer een nieuw vaccin wordt uitgerold, zijn er nieuwe varianten ontstaan, zoals nu BA.2.75. De elf mutaties die zich in deze mutatie voordoen, vormen weer nieuwe uitdagingen voor het vaccin. Volgens Elling is het dus niet mogelijk de golven rechtstreeks te voorkomen; men kan alleen blijven proberen de immuniteit, d.w.z. de bescherming tegen ernstig ziek worden, stabiel te houden.

De viroloog Krone maakt duidelijk dat er een onderscheid moet worden gemaakt tussen verschillende doelstellingen voor vaccinaties. Er is het doel van vaccinatie: ziekte, ziekenhuisopname en dood voorkomen. Het andere doel is de verspreiding van de ziekte te stoppen. Het vaccin, dat is gemaakt voor het oorspronkelijke type coronavirus, heeft in eerste instantie aan al deze vaccinatiedoelstellingen voldaan. Met de Omikron-lijn blijft het vaccin goed beschermen tegen sterfte, ernstige ziekte en ziekenhuisopname, maar werkt slechts in beperkte mate tegen besmet raken, ziek worden en het verder verspreiden van corona.

Kiemsurveillance SARS-Cov-2 varianten tot en met week 26-2022 (Bron:RIVM)
Kiemsurveillance SARS-Cov-2 varianten tot en met week 26-2022 (Bron:RIVM)

aa