Wat weten we van het vermeende gebruik chemische wapens in Mariupol?

In Mariupol zou een chemische stof zijn gebruikt tegen Oekraïense verdedigers van de stad. Welke informatie en details zijn er tot nu toe beschikbaar? Waar zou de aanval met chemische wapens precies hebben plaatsgevonden?

Een Russische drone zou volgens een Oekraïens regiment (Azov) een chemische stof hebben gebruikt in Mariupol. Het Oekraïense leger heeft geen enkel bewijs geleverd voor de bewering.

De vice-minister van Defensie van Oekraïne Hanna Malyar zei dat de regering de onbevestigde berichten onderzoekt. "Er is een theorie dat het fosformunitie zou kunnen zijn", zei Malyar in een televisiecommentaar.

De woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Defensie, John Kirby, zei dat de VS het Mariupol-rapport niet konden bevestigen. Hij noemde echter de aanhoudende bezorgdheid van de Amerikaanse regering over "het potentieel van Rusland om een reeks irriterende stoffen te gebruiken, waaronder traangas vermengd met chemische middelen." Groot-Brittannië zei dat het de berichten probeert te verifiëren.

Waar kwam de informatie vandaan?
Het Oekraïense Azov bataljon, dat in Mariupol vecht, had maandagavond op de berichtendienst Telegram verklaard dat ongeveer een uur eerder een "giftige stof" op Oekraïense soldaten en burgers was neergekomen. De getroffen personen kregen hierna ademhalingsproblemen en neurologische problemen. De stof werd gedropt door een onbemand luchtvaartuig (UAV).

Vertaling Tweet: "WAARSCHUWING!!!
Ongeveer een uur geleden hebben de Russische bezettingstroepen een giftige substantie van onbekende oorsprong gebruikt tegen Oekraïense militairen en burgers in de stad Mariupol, die werd gedropt door een vijandelijke UAV.

De slachtoffers hebben ademhalingsproblemen."

De oprichter van het bataljon, Andrei Biletsky, zei in een videoboodschap, volgens het persbureau AFP: "Drie mensen hebben duidelijke tekenen van vergiftiging door oorlogschemicaliën, maar zonder catastrofale gevolgen."

Wat weten we van Azov, de bron van die beweringen?
Het Azov regiment is al jaren onderhevig aan internationale kritiek, vanwege het gebruik van extreem-rechtse symbolen en extreem-rechtse leden. Bovendien zijn de strijders meermaals beschuldigd van misdaden.

Deskundigen benadrukken echter dat er naast het regiment ook de politieke Azov-beweging is, die de laatste jaren duidelijk aan invloed heeft ingeboet. Het regiment zou nu ook gematigder zijn en is onder het gezag van het Ministerie van Binnenlandse Zaken geplaatst.

Hoe is de situatie in Mariupol?
De Russische aanvallers hebben al grote delen van de Oekraïense havenstad verwoest. Mariupol had vóór de Russische invasie in februari ongeveer 430.000 inwoners. Het is onduidelijk hoeveel mensen bij de gevechten om het leven zijn gekomen. Volgens Oekraïense bronnen zijn er al duizenden burgers omgekomen.

Plaatselijke autoriteiten spreken van ernstige oorlogsmisdaden en van mobiele crematoria die worden gebruikt om de wreedheden te verdoezelen. Internationale waarnemers beschouwen de grootschalige verwoesting van de stad en de aanvallen op de bevolking als genocide.

Mariupol wordt als strategisch belangrijk beschouwd voor de Russische aanval op Oekraïne, omdat het Rusland in staat zou stellen de geannexeerde Krim en de door pro-Russische separatisten bezette gebieden van Donbass over land met elkaar te verbinden. 

Maandag werd gemeld dat pro-Russische strijders de haven van de stad hadden ingenomen. Oekraïense autoriteiten verwierpen dit echter en zeiden dat er nog steeds gevochten werd.

Waar zou de aanval precies hebben plaatsgevonden?
Voorafgaand aan het bericht over het gebruik van chemische stoffen beweerde de militaire woordvoerder van de pro-Russische separatisten uit Donetsk, Eduard Bassurin, dat de Oekraïense strijders waren teruggedrongen en zich hadden verschanst in de staalfabriek Azov-staal.

Een gevecht op het fabrieksterrein zou te kostbaar zijn aldus een Russische militaire woordvoerder. Daarom zou men op chemisch bewapende troepen inzetten. Het is echter nog onduidelijk of het vermeende plan voor chemische oorlogsvoering daar heeft plaatsgevonden.

Dinsdag ontkenden door Moskou gesteunde separatisten het gebruik van chemische wapens om Oekraïense troepen uit de staalfabriek te verdrijven. Woordvoerder Eduard Basurin werd door het persbureau Interfax geciteerd dat de separatisten "geen chemische wapens gebruikten in Mariupol".

Hoewel Rusland zelf geen chemische wapens gebruikte in de Syrische oorlog, verdoezelde en ontkende het wel het bewezen laten vallen van bommen met gifgas door de Syrische regering.

Het Verdrag inzake chemische wapens verbiedt de ontwikkeling, vervaardiging, het bezit, de overdracht en het gebruik van chemische wapens. De internationale overeenkomst werd ook ondertekend door Rusland en Syrië.

Melding van gebruik chemische wapens kan nog niet worden bevestigd
De melding over het gebruik van een 'onbekende stof' in Mariupol kan voorlopig niet worden geverifieerd. Aangezien grote delen van de stad al onder Russische bezetting staan en mensen de geteisterde regio nauwelijks kunnen ontvluchten, is het moeilijk om berichten te verifiëren. De burgemeester van Mariupol maakte melding van ernstige oorlogsmisdaden en vele duizenden doden in de stad, wat aannemelijk lijkt gezien de berichten uit Bucha en andere plaatsen en de zware verwoesting van Mariupol door de Russen.