VS: proces gestart tegen Kyle Rittenhouse (18), is hij een held of extremist?

Jippie

Kyle Rittenhouse wilde bij de rellen in Kenosha plaatselijke bedrijven beschermen tegen plunderaars en schoot daarbij twee ongewapende demonstranten neer. Het proces tegen hem raakt genodeloos verschillende zere plekken in de Amerikaanse ziel: de kwestie van zelfverdediging, wapenbezit en ras.

In feite had Kyle Rittenhouse nog geen wapen mogen bezitten of in het openbaar mogen dragen. Op het moment van zijn misdaad in augustus 2020 was hij pas 17 en nog een jaar te jong volgens de staatsregels. Maar een vriend die al meerderjarig was kocht het geweer voor hem. Rittenhouse kwam aan de 1200 dollar voor het geweer van de staat: Corona-steungeld voor werklozen.

Held of extremist?
Zoals Rittenhouse zelf heeft verteld, droomde hij er van jongs af aan van om politieman, brandweerman of paramedicus te worden. Toen protesten tegen politiegeweld in Kenosha - een voorstad van Chicago - vorig jaar uitliepen op avondrellen, zag de tiener blijkbaar een kans om zijn roeping te volgen en zich nuttig te maken voor de maatschappij. Een groep genaamd de 'Kenosha Guard' riep burgers op zichzelf te beschermen, omdat de staatsveiligheidstroepen het niet aan zouden kunnen: "Pak je wapens, en laten we onze stad verdedigen!" Rittenhouse reed naar Kenosha vanuit zijn woonplaats 20 mijl verderop met zijn geweer en een eerste hulp tas om lokale bedrijven te beschermen tegen vandalen, plunderaars en brandstichters, volgens zijn verklaring. Maar de omtandigheden waarin hij terechtkwam, overdonderden hem.

In de nacht van 25 augustus schoot Rittenhouse twee blanke demonstranten neer en verwondde een ander. De aanklagers beschuldigden hem onder meer van twee moorden en een poging tot moord. Toenmalig president Donald Trump verdedigde de tiener echter: "Ik denk dat hij in zeer grote problemen terecht is gekomen, als hij zich niet had verdedigd was hij waarschijnlijk zelf vermoord." Conservatieve kringen bestempelden Rittenhouse vervolgens als held en zamelden twee miljoen dollar in om zijn borgtocht te betalen. Links daarentegen ziet de tiener als een rechtsextremist, een verheerlijker van politie en een sympathisant van voor eigen rechter spelende burgerwachten.

De zaak Rittenhouse is het decor verworden voor twee verschillende politieke stromingen in de VS die nog rechtlijniger tegenover elkaar staan dan bij de moord op George Floyd door een blanke politieagent in mei 2020. Die zaak maakte Black Lives Matter tot een wereldwijde beweging tegen racisme en discriminatie van zwarte mensen. Trump en zijn aanhangers daarentegen probeerden de demonstranten in diskrediet te brengen als "terroristen", "misdadigers" of "anarchisten".

De protesten in Kenosha ontstonden door het neerschieten van een Afro-Amerikaan door een blanke politieagent. Het proces tegen Rittenhouse, dat afgelopen maandag zijn beslissende fase is ingegaan met de benoeming van de jury, stelt dus drie Amerikaanse twistpunten op de proef: het recht op zelfverdediging, het recht om wapens te dragen en de kwestie van ras. De zaak Rittenhouse vertegenwoordigt het innerlijke conflict van de gepolariseerde Amerikaanse samenleving, vertelde professor in de rechten Keith Findley aan de Washington Post.

Polarisatie bemoeilijkt het zoeken naar de waarheid
Veel ogen in de VS zijn momenteel gericht op de rechtbank in Kenosha en in het bijzonder op rechter Bruce Schroeder. De juryselectie duurde maandag alleen al meer dan acht uur. Meer dan 20 kandidaten werden gescreend. Door de politieke polarisatie is het niet gemakkelijk onbevooroordeelde burgers te vinden. "Het leven gaat over keuzes en consequenties," zei een kandidaat jurylid tegen Rittenhouse. "Waarom is hij niet in zijn eigen stad gebleven?" Ze werd naar huis gestuurd. Uiteindelijk bleven er 9 mannen en 11 vrouwen over, allen blank op één uitzondering na.

Nog voor het proces begon, had rechter Schroeder al controverse veroorzaakt met individuele beschikkingen. Bijvoorbeeld, de mannen die door Rittenhouse zijn vermoord mogen geen "slachtoffers" worden genoemd. Hij liet het aan de verdediging over om de demonstranten "plunderaars" of "brandstichters" te noemen als daar bewijzen voor waren.

De sterke polarisatie van de zaak verhult echter hoe ingewikkeld de juridische situatie eigenlijk is en hoe verschillend de uitgangspositie is, bijvoorbeeld in vergelijking met de moord op George Floyd, die door de rechter werd bevestigd. Aanleiding voor de protesten in Kenosha was het ernstig gewond raken van een Afro-Amerikaan - Jacob Blake bij een schietpartij door de politie. Maar er werd vervolgens geen aanklacht ingediend tegen de verantwoordelijke politieagent omdat Blake blijkbaar gewapend was met een mes en zich verzette tegen de wetshandhaver.

Er zijn ook videobeelden die in het voordeel spreken van Rittenhouse en zijn vermeende zelfverdediging. Daarin is te zien hoe Joseph Rosenbaum - een veroordeelde zedendelinquent met drugsproblemen - een plastic zak naar Rittenhouse gooit. Nadat de tiener het vuur opent op Rosenbaum, wordt hij aangevallen door andere demonstranten en valt op de grond. Een aanvaller slaat hem met zijn skateboard en wordt vervolgens neergeschoten door Rittenhouse.

Het vonnis in het proces wordt over twee tot drie weken verwacht. Wat de uitkomst ook zal zijn, politieke polarisatie lijkt zeker. Maar één grotere vraag zal waarschijnlijk onbeantwoord blijven: Waarom hebben de staatsveiligheidsdiensten de zelfbenoemde militieleden getolereerd en verwelkomd? Waaronder een minderjarige met een aanvalsgeweer? Op videobeelden is te zien hoe de ordehandhavers de burgerwachten voorzien van waterflessen: "We waarderen jullie inzet echt."