Uitgeverij moet boek 'Jiskefet Encyclopedie' aanpassen

De voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Holland heeft bepaald dat Noblesse B.V. alle exemplaren van de Jiskefet Encyclopedie moet (laten) voorzien van een sticker voordat zij in de handel worden gebracht. Noblesse moet een dwangsom van 5.000 euro betalen voor iedere dag dat zij hier niet aan voldoet.

Het geschil
De zaak werd aangespannen door Jiskefet B.V., waarvan acteurs Herman Koch en Michiel Romeyn de aandeelhouders zijn. In eerste instantie vorderde zij voorinzage in de Jiskefet Encyclopedie om te kunnen bepalen of hiermee inbreuk wordt gemaakt op hun Intellectuele Eigendomsrechten (merkrechten, auteursrechten en portretrechten). Tijdens de rechtszaak van 21 oktober 2021 kwamen partijen overeen dat Noblesse alsnog inzage zou geven en werd de zitting aangehouden tot 1 november 2021.

Tijdens die laatste zitting eiste Jiskefet dat, voordat het boek in de handel komt, Noblesse op de voorkant van het boek een sticker plakt met de tekst: “Jiskefet is een merk van Jiskefet B.V. – Dit boek is niet afkomstig van Jiskefet B.V. of de makers van Jiskefet”. Deze tekst eist Jiskefet ook bij de aanprijzing van het boek in fysieke en online winkels. Jiskefet vindt dat de kaft van het boek inbreuk maakt op haar merkrecht op het woord ‘Jiskefet’ en dat door de wijze van vermelding van het woord op de kaft onvoldoende duidelijk is dat het boek niet van de makers van Jiskefet afkomstig is.

Noblesse heeft aangevoerd dat zij het merk Jiskefet op deze manier mag gebruiken, aangezien het een artistieke uiting is die onder de vrijheid van meningsuiting valt. Er is volgens Noblesse geen sprake van verwarringsgevaar, aangezien het een encyclopedie is en dus voor iedereen duidelijk is dat het over Jiskefet gaat en niet door Jiskefet is gemaakt. Bovendien staat op de achterzijde van de kaft de vermelding ‘gegarandeerd ongeautoriseerd’ in rode letters.

Oordeel voorzieningenrechter
De voorzieningenrechter oordeelt dat het gebruik van de naam ‘Jiskefet’ op en in het boek niet kan worden aangemerkt als het gebruik van een merk, omdat de naam niet wordt gebruikt als naam voor de aangeboden waar. Jiskefet kan wel een beroep op hun merkrechten doen tegen het gebruik van het teken ‘Jiskefet’. Maar niet tegen ieder gebruik van dat teken in het boek, omdat ze daarmee te zeer zouden treden in de vrijheid van de auteur om een boek te schrijven over een bekend cabarettrio. Ook in de titel van het boek moet duidelijk zijn dat het boek over Jiskefet gaat. Jiskefet kan wel aangeven dat op het boek duidelijk zichtbaar tot uitdrukking wordt gebracht dat dit niet van haar afkomstig is en niet met haar betrokkenheid of instemming tot stand is gebracht. De vermelding 'gegarandeerd ongeautoriseerd' vindt de voorzieningenrechter onvoldoende.

Met het treffen van relatief beperkte aanpassingen van de bestaande oplage wordt voldoende aan de belangen van Jiskefet tegemoetgekomen. De voorzieningenrechter heeft daarom beslist dat Noblesse de boeken moet voorzien van een sticker op de voorzijde met een tekst die naar het oordeel van de voorzieningenrechter geschikt is om verwarring van herkomst te voorkomen.