EU Hof: 1 miljoen euro dwangsom per dag voor Polen wegens justitiële hervorming

Polen ligt al maanden overhoop met de Europese Unie over zijn justitiële hervorming. Het is in strijd met de EU-wetgeving. Maar keer op keer negeert Warschau bevelen van het hoogste Europese hof. 

Het Europees Hof van Justitie (EHvJ) heeft Polen veroordeeld tot het betalen van een dwangsom van één miljoen euro per dag. Volgens een verklaring van het Hof is de reden voor de stap de weigering van het land tot dusver om de besluiten van het hooggerechtshof over controversiële justitiële hervormingen uit te voeren. Specifiek gaat het om het bevel om te stoppen met de omstreden tuchtkamer voor de bestraffing van rechters. Volgens arresten van het Hof van Justitie is deze activiteit niet verenigbaar met de EU-regels inzake de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechterlijke macht.

De uitvoering van de beschikking van 14 juli was noodzakelijk om te voorkomen dat "ernstige en onherstelbare schade" zou worden toegebracht aan de rechtsorde van de Europese Unie en aan de waarden waarop deze Unie is gegrondvest (...), aldus de vice-president van het Hof van Justitie. De dwangsom was bedoeld om ervoor te zorgen dat Polen de naleving niet verder zal vertragen.

De financiële sancties tegen Polen werden op 9 september aangevraagd door de EU-Commissie, die verantwoordelijk is voor het toezicht op de rechtsstaat in de EU. De dwangsom is nu verschuldigd totdat Polen zich voegt naar de bevelen van het Hof. "De rechtssystemen in de hele Europese Unie moeten onafhankelijk en eerlijk zijn", had het hoofd van de Commissie, Ursula von der Leyen, destijds bekritiseerd. De Poolse minister van Justitie, Zbigniew Ziobro, sprak daarentegen van "agressie tegen Polen" en van een "legale hybride oorlog".

"Het vonnis is welkom"
Eerder had het HvJ medio juli geoordeeld dat Polen door het invoeren van de tuchtkamer het Europees recht heeft geschonden. Hierbij werd Polen gelast de bepalingen op te schorten op grond waarvan de tuchtkamer uitspraak kan doen over verzoeken om opheffing van de gerechtelijke immuniteit en over vraagstukken betreffende de aanstelling en pensionering van rechters. Het besluit had ook betrekking op andere bepalingen van het Pools recht betreffende de onafhankelijkheid van rechters.

Polen had toen aangegeven dat de omstreden tuchtkamer in zijn huidige vorm zou worden afgeschaft. De tuchtkamer bleef echter werken aan oude zaken. De kamer werd tot dusver beschouwd als de spil van de justitiële hervormingen die door de PiS-regering in gang zijn gezet. De tuchtkamer kan elke rechter of aanklager ontslaan. Critici vrezen dat het zou kunnen worden gebruikt om rechters te berispen voor impopulaire beslissingen.

De eerste reacties van het Europees Parlement op de nieuwe dwangsom waren positief. "De uitspraak is welkom," zei FDP-parlementslid Moritz Körner. De EU-Commissie moet ook de EU-steun in het kader van corona aan Polen blijven onthouden.