Pandora Papers; hoe rijken ter aarde hun geld 'verstoppen'
Een enorm datalek onthult de betrokkenheid van honderden politici en ambtenaren bij brievenbusfirma's wereldwijd. Naast regeringsvertegenwoordigers zijn oligarchen, criminelen en beroemdheden te vinden in de 11,9 miljoen vertrouwelijke documenten.
Talloze ministers, staatshoofden en regeringsleiders van over de hele wereld verbergen hun geld in belastingparadijzen. Dat blijkt uit een enorm datalek dat journalisten over de hele wereld al maanden aan het evalueren zijn. De gegevens werpen licht op de offshore-activiteiten van meer dan 330 politici en functionarissen uit 91 landen, waaronder 35 huidige en voormalige staatshoofden en regeringsleiders.
De dataset heet "Pandora Papers" en omvat ongeveer 11,9 miljoen vertrouwelijke documenten. Het is uit anonieme bron gelekt naar het International Consortium for Investigative Journalists (ICIJ) en geëvalueerd door meer dan 600 journalisten over de hele wereld. Het ICIJ heeft wereldwijd onderzoek gedaan naar financiële schaduwcentra, waaronder de Panama Papers, de Paradise Papers en de Luxembourg Leaks.
Brievenbusbedrijven zijn vaak legaal gevestigd in landen die internationaal opvallen vanwege zwakke witwascontroles, ondoorzichtige financiële praktijken en bijzonder lage belastingtarieven.
Het bezit van een brievenbusbedrijf is niet illegaal. Offshore-ondernemingen kunnen ook voor juridische doeleinden worden gebruikt. Vaak dienen dergelijke vennootschapsstructuren echter voor het witwassen van geld, belastingontduiking of belastingstructurering.
De Britse familie Blair heeft voor miljoenen dollars aan onroerend goed gekocht
De gegevens laten zien hoe politici en de superrijken offshore-constructies gebruiken, waarschijnlijk ook om hun eigendommen voor het publiek te verbergen. Onder hen is de zittende premier van de Tsjechische Republiek, Andrej Babis, die via een complex netwerk van bedrijven een herenhuis in Frankrijk heeft verworven. Babis wilde geen commentaar geven op het proces.
De koning van Jordanië, Abdullah II, zou via belastingparadijzen 14 eigendommen in Groot-Brittannië en de VS hebben verworven. Desgevraagd zei een advocaat dat de meeste brievenbusfirma's niet meer bestonden en dat niet alle in bezit de koning waren.
Naast de zittende presidenten van Oekraïne, Kenia en Ecuador omvatten de gegevens ook de voormalige Britse premier Tony Blair en zijn vrouw. Zo verwierven de Blairs in 2017 een pand in Londen ter waarde van 7,5 miljoen euro door de aankoop van een brievenbusmaatschappij. Uit de gegevens blijkt dat de Blairs door de bijzondere juridische structuur van de deal ruim 300.000 euro aan overdrachtsbelasting hebben bespaard. Desgevraagd verklaarde Cherie Blair dat haar man niet betrokken was bij de aankoop. Het doel van de transactie was om het onroerend goed door middel van de aankoop weer onder de Britse belastingdienst te brengen
Grootste datalek van financiële schaduwboekhoudingen
De dataset in de "Pandora Papers" is ongeveer 2,94 terabyte groot. De documenten zijn afkomstig van in totaal 14 offshore dienstverleners, voornamelijk uit de jaren 1996 tot 2021. De "Pandora Papers" zijn daarmee het grootste datalek over transacties in 'verborgen' financiële centra.
In de vertrouwelijke documenten staan zowel vooraanstaande topsporters en bedrijfsleiders als zware criminelen. De gegevens laten zien hoe maffiosi brievenbusbedrijven gebruiken om hun eigendommen te verbergen en anoniem te blijven. Georganiseerde fraudenetwerken bouwen zo wijdverbreide bedrijfsnetwerken op om klanten van hun activa te beroven.
Poetin vertrouwt op de documenten
De "Pandora Papers" vermelden meer dan 130 miljardairs, waaronder meer dan 40 Russische oligarchen. De documenten laten ook zien hoeveel vermeende vertrouwelingen van de Russische president Vladimir Poetin hun activa hebben geïnvesteerd in belastingparadijzen en ondoorzichtige bedrijfsstructuren hebben gebruikt om ze te verbergen. Hoewel Poetin het offshore-systeem sinds 2011 herhaaldelijk als "onpatriottisch" heeft bestempeld, hebben veel van zijn vertrouwelingen juist daar geïnvesteerd.
Journalisten van 150 mediaorganisaties in 117 landen namen deel aan het onderzoek "Pandora Papers". Tot de partnermedia behoren de 'Washington Post', de 'Guardian', de 'Indian Express', 'Le Monde' en 'Aftenposten'.
