EP: bedrijven mogen niet langer ongestraft schade toebrengen aan mens of milieu

Het Europees Parlement zet de eerste stap naar een nieuwe EU-wet die bedrijven verplicht om rekening te houden met mensenrechten en milieustandaarden in hun waardeketen

Het wetgevend initiatiefrapport (woensdag aangenomen met 504 stemmen voor, 79 stemmen tegen en 112 onthoudingen) roept op tot de snelle aanname van een bindende EU-wet die verzekert dat bedrijven verantwoordelijk en aansprakelijk zijn wanneer ze schade toebrengen - of daaraan bijdragen - aan mensenrechten, het milieu en goed bestuur. De wet moet ook garanderen dat slachtoffers toegang hebben tot de rechtsgang. De Europese Commissie heeft aangekondigd later dit jaar een wetsvoorstel over dit onderwerp te zullen publiceren.

Duurzaamheid en goed bestuur
Bindende Europese zorgvuldigheidseisen moeten bedrijven verplichten om die onderdelen van hun waardeketen (alle handelingen, directe- of indirecte zakenrelaties, investeringsketens) die (potentieel) afbreuk doen aan mensenrechten (inclusief sociaal recht, arbeidsrecht of vakbondsrecht), het milieu (bijdragen aan klimaatverandering of ontbossing) en goed bestuur (zoals corruptie of omkoping) vast te stellen, aan te pakken en te verhelpen.

De parlementsleden benadrukken dat ‘due dilligence’ vooral een preventief instrument is dat bedrijven verplicht om passende maatregelen te nemen, gebaseerd op de waarschijnlijkheid en de ernst van de impact, de sector van de activiteit, de omvang en de lengte van de waardeketen en de grootte van de onderneming.

Verandering aanbrengen over de grenzen heen
Alle bedrijven die zaken willen doen op de interne markt van de EU, inclusief bedrijven die buiten de EU zijn gevestigd, moeten bewijzen dat ze voldoen aan de zorgvuldigheidseisen op het gebied van milieu en mensenrechten.

Het Parlement roept op tot aanvullende maatregelen, waaronder een verbod op de invoer van producten die te maken hebben met ernstige schendingen van mensenrechten zoals dwangarbeid of kinderarbeid. De Europarlementariërs vragen de Commissie ook om grondig na te gaan of naar de EU exporterende bedrijven die gevestigd zijn in Xinjiang betrokken zijn bij schendingen van mensenrechten, in het bijzonder als ze te maken hebben met de repressie van Oeigoeren.

Om effectieve schadeloosstelling voor slachtoffers te garanderen moeten bedrijven aansprakelijk gehouden worden voor hun acties en worden beboet voor het toedoen van schade of het bijdragen daaraan, tenzij ze kunnen bewijzen dat ze volgens de zorgvuldigheidseisen hebben gehandeld en de nodige maatregelen hebben genomen om schade te voorkomen. De rechten van slachtoffers of stakeholders in derde landen - die in het bijzonder kwetsbaar zijn - zullen ook beter beschermd worden omdat ze bedrijven onder het EU-recht voor het gerecht kunnen dagen.

Groot toepassingsgebied en hulp aan het MKB
Voor het creëren van een gelijk speelveld moet het toekomstig wetgevend raamwerk over ‘due diligence’ ruim van opzet zijn en van toepassing worden op alle grote ondernemingen die onder het EU-recht valen of zijn gevestigd in de Europese Unie, inclusief leveranciers van financiële diensten. De regels moeten ook gaan gelden voor beursgenoteerde MKB-bedrijven en hoogrisico-kmo’s, die technische assistentie zouden moeten krijgen om aan de verplichtingen te voldoen.

“Deze nieuwe wet over zorgvuldigheidsverplichtingen voor bedrijven zal een standaard zetten voor verantwoordelijk gedrag van bedrijven in Europa en daarbuiten. We weigeren om te accepteren dat ontbossing en dwangarbeid onderdeel zijn van de mondiale handelsketen. Bedrijven moeten schade aan mens en milieu voorkomen en te verhelpen in hun handelsketen. De nieuwe regels geven slachtoffers het recht op steun en om genoegdoening te eisen en zullen zorgen voor eerlijkheid, een gelijk speelveld en juridische helderheid voor bedrijven, werknemers en consumenten”, aldus rapporteur Lara Wolters (S&D, NL).