Rederijen waarschuwen; de piraten zijn weer actiever

Duitslands grootste rederij Hapag-Lloyd waarschuwt dat het aantal aanvallen van piraten op zee toenemen. Vaak gijzelen de piratenbendes zeelieden. De reders weten niet meer wat ze nog zouden kunnen doen om hun bemanningen veilig te houden en willen nu hulp inroepen van de politiek.

De Golf van Guinee is een berucht stuk zee. In de koloniale tijd staken schepen voor West-Afrika de Atlantische Oceaan over om in ivoor, goud of slaven te handelen. Tegenwoordig meren de schepen aan in Nigeria of Kameroen om containers met goederen te vervoeren of olie te exporteren. Hierbij is piraterij een groeiend probleem. Nergens zijn er zoveel aanvallen op koopvaardijschepen geweest als in de Golf van Guinee.

'Piraterij is ook een probleem voor ons', zegt Rolf Habben Jansen, hoofd van de grootste rederij van Duitsland, Hapag-Lloyd. 'Het aantal gevallen dit jaar is aanzienlijk hoger dan het aantal gevallen een jaar of twee geleden.'

Dit wordt bevestigd door het IMB International Shipping Office. Het registreerde het afgelopen jaar 195 aanvallen van piraten - in het voorgaande jaar waren er 162 aanvallen. Soms zijn het gewoon dieven die aan boord komen, grijpen wat ze kunnen pakken om dan weer snel te verdwijnen. Andere overvallen lopen fataal af voor bemanningsleden en dat is echt een risico volgens Jansen.

De Duitse rederij is pas recent het slachtoffer geworden van piraten. In januari was er een aanval door piraten in Colombia: toen hun vrachtschip “Düsseldorf Express” voor de haven van Cartagena lag, naderde daar 's nachts een rubberboot. De bemanning ontdekte dit, belde de kustwacht en verstopten zich vervolgens in een schuilplaats. Korte tijd later bestormde de Colombiaanse kustwacht het schip en arresteerde vijf insluipers. Bij onderzoek van het vrachtschip werden 21 zakken cocaïne ter waarde van 60 miljoen euro aan boord gevonden- blijkbaar wilden de insluipers de drugs aan boord verstoppen en later in Europa van boord halen.

De rederijen maken zich veel meer zorgen over aanslagen op de schepen zelf zoals die onlangs op de "MV Mozart". Het schip, van de chartermaatschappij Borealis Maritime, was onderweg van Nigeria naar Zuid-Afrika voor Hapag-Lloyd toen het werd aangevallen door gewapende piraten bij het eiland Sao Tomé. De bemanning van het containerschip had zijn toevlucht gezocht in een beveiligde kamer benedendeks. De piraten bliezen deze kamer op waarbij een zeeman om het leven kwam. De piraten namen hierna 15 overige bemanningsleden mee in gijzeling. Deze zijn nog ongedeerd, er vinden onderhandelingen plaats over de vrijlating.

Habben Jansen wil geen commentaar geven op individuele aanvallen op de schepen van zijn bedrijf. 'Misschien ben ik bijgelovig maar ik zie dat als de goden verzoeken', zegt hij.

De onwil tot praten heeft een veel serieuzere reden dan bijgeloof: de reders willen hun bemanning niet onnodig in gevaar brengen. Voor de piraten bij de West-Afrikaanse kust zijn overvallen op schepen de moeite waard omdat ze losgeld kunnen vragen voor de gijzelaars. Het scheepvaartkantoor van IMB telde vorig jaar 135 gevallen van gijzeling, waarvan 95 procent in de Golf van Guinee. De aanvallers nemen de gijzelaars vaak mee naar het binnenland en houden ze daar wekenlang vast. Als de reders in de openheid treden over de aanslagen of onderhandelingen, kunnen ze hun bemanning in gevaar brengen.

Hierdoor ligt de piraterij bij de Golf van Guinee zo gevoelig ligt bij de scheepvaart. Het afgelopen decennium hebben zich herhaaldelijk aanvallen van piraten voorgedaan, vooral bij de Hoorn van Afrika, nabij de Somalische kust. De bendes daar richtten zich voornamelijk op de scheepslading en in veel mindere mate op de scheepsbemanning. Dat is nu heel anders.

De piraten naderen de schepen meestal 's nachts, soms in rubberboten, soms op kleine bootjes, in ieder geval  gebruiken ze zelden iets zeewaardigs. 'Het eenvoudigste voor een zeeschip is om zo ver mogelijk van de kust weg te blijven. En dat doen wij dan ook', legt Habben Jansen uit. De piraten lijken echter steeds grotere risico's te willen nemen: er zijn nu aanvallen op schepen geweest tot 100 zeemijlen uit de kust. Habben Jansen vindt het naïef om te denken dat de schepen afdoend beschermd kunnen worden tegen de aanvallen door piraten. 'Helaas zijn onze mogelijkheden beperkt.'

De reders willen nu steun vanuit de politiek. 'We zijn in gesprek met enkele van de grote rederijen in Europa en zullen daarbij ook politici aanspreken', zei de baas van Hapag-Lloyd tijdens een recente bestuursvergadering. Het is onduidelijk hoe deze politieke steun vorm kan worden gegeven. Tot nu toe hebben de rederijen nog geen gemeenschappelijke eisen of maatregelen opgesteld.

De grootste rederij ter wereld, Maersk, heeft al publiekelijk gepleit voor een militaire missie. De EU-landen waren in 2008 al met een dergelijke missie (Atalanta) begonnen bij de Hoorn van Afrika. Deze missie is als geslaagd te beschouwen: de piratenaanvallen voor de kust van Somalië zijn sterk afgenomen.

Ondanks het succes van Atalanta is een soortgelijke missie voor de Golf van Guinee controversieel. In tegenstelling tot Somalië is er in Nigeria wel een functionerende regering. De Nigeriaanse overheid zou een Europese militaire missie om de schepen te beschermen kunnen opvatten als een inmenging in hun soevereiniteit en deze mogelijk afwijzen. Daarnaast zullen sommige kuststaten van de Golf van Guinee niet eens toestaan dat er schepen met gewapend personeel naar hun territoriale wateren worden gebracht om zeelieden in bescherming te nemen.