Parijs staat stil bij de terreuraanslagen van 13-11-2015

Onder strenge veiligheidsmaatregelen herdenkt Frankrijk de slachtoffers van de islamitische aanslagen in Parijs vijf jaar geleden. De Franse premier Jean Castex neemt deel aan de officiële herdenkingsceremonie. Vanwege de coronapandemie vinden verschillende herdenkingsbijeenkomsten met een klein gezelschap plaats.

Op 13 november 2015 hebben islamitische extremisten 130 mensen vermoord. Ze veroorzaakten een bloedbad tijdens een concert in de Bataclan, schoten in het wilde weg op mensen bij bars en restaurants, en zelfmoordterroristen bliezen zichzelf op bij  het Stade de France.

De aanval van 2015 trof het hart van Parijs
De islamitische terreuractie in november 2015 raakte Parijs recht in het hart. Het was een zachte herfstavond, veel mensen zaten nog buiten op terrasjes te genieten toen de terroristen het vuur openden met als doel zoveel mogelijk slachtoffers te maken. De explosies van de zichzelf opblazende zelfmoordterroristen  bij  het Stade de France waren live op televisie te horen tijdens de voetbalvriendschappelijke wedstrijd tussen Duitsland en Frankrijk. Tijdens een concert in de Bataclan drongen terroristen de concertzaal binnen en schoten ze vanaf het balkon ruim tien minuten op het aanwezige publiek.

Bij de bars in Parijs is de beveiliging recent opgehoogd.
Je kan nergens meer aan in november 2015 beschoten bars zien, wat voor drama zich daar heeft afgespeeld. Maar vandaag de dag drinkt men een glas wijn onder toezicht van strenge beveiliging. Militairen met machinegeweren patrouilleren tussen gemoedelijkheid, bier en sigarettenrook. Zelfs nu, tijdens de lockdown, staan er zwaarbewapende militairen voor de verlaten winkels.

Terreurdaden anno 2020
De impact van de afgelopen weken is erg groot voor de Fransen: een aanslag op het voormalige redactiegebouw van de satirische krant "Charlie Hebdo" eind september, twee zwaargewonden. De brute moord op leraar Samuel Paty midden oktober. De aanslag in een kerk in Nice eind oktober, drie doden. Alle deze terreurdaden zijn uitgevoerd met messen.

De terreuraanslagen in 2015 waren anders dan nu
In november 2015 trokken islamitische terreurgroepen door Parijs, de aanslagen waren nauwkeurig voorbereid en er werden automatische vuurwapens en explosieven gebruikt. Kijkend naar de recente aanslagen in Frankrijk concludeert de Franse politicoloog Olivier Roy dat de recente aanvallen toch anders zijn dan in 2015. De aanslagen met een mes zijn veelal op zichzelf staande daden. 'De terroristen hebben óf geen toegang tot vuurwapens omdat er geen terroristisch netwerk meer achter hen zit, óf hun doel is niet om zoveel mogelijk mensen te doden, maar ze willen alleen hun haat en woede uitdragen'.

Terroristen pakken het nu minder professioneel aan
De politicoloog legt uit dat de huidige terroristen het minder professioneel aanpakken dan de terroristen uit 2015. Ze horen thuis in de categorie "woede vanwege godslastering" en niet in de categorie "verdediging van het kalifaat".

Daarnaast zijn de profielen van de daders veranderd. Vanaf het midden van de jaren negentig tot en met 2015 was het merendeel van islamitische terroristen afkomstig van de tweede generatie Noord-Afrikaanse immigranten. Ze zijn hun strafblad ooit begonnen als kleine criminelen, de contacten die zij in de gevangenis hebben opgedaan zijn van invloed geweest op hun radicalisering.

'Dat is veranderd sinds 2016. De profielen van de daders zijn veel verschillender, de daden staan meer op zichzelf', zegt Roy. De aanvaller op de voormalige "Charlie Hebdo"-redactie dit najaar kwam uit Pakistan, de moordenaar van Samuel Paty had Tsjetsjeense wortels. De aanvaller in Nice kwam uit Tunesië, en was nog maar kort in Europa.

Daarbij komt, de daders van de recente terroristische aanslagen waren onbekenden voor de veiligheidsdiensten. Uit onderzoek bleek dat de daders zich in korte tijd hadden geradicaliseerd. Deze daders hebben in de regel geen contact gehad met mensen in Syrië, Irak of de terreurorganisatie Islamitische Staat. Dat maakt het bijna onmogelijk om ze op de radar te krijgen.

Herdenking in COVID-19 tijden
De recente reeks terreurdaden heeft de oude wonden ruw open gescheurd. En naast COVID-19 heeft Frankrijk er een crisis bij. Vanwege de lockdown is de herdenking van de aanslagen vijf jaar geleden dit jaar veel kleinschaliger, wat voor veel familieleden als een hard gelag wordt ervaren.