EU4Health: beter voorbereid zijn, betere crisisinterventie

Een nieuw EU-programma wil de EU-zorgsystemen versterken om in de toekomst beter te reageren op grensoverschrijdende bedreigingen voor de publieke gezondheid zoals de Covid-19-pandemie.

De Covid-19-uitbraak heeft aangetoond dat EU-landen beter moeten samenwerken en coördineren in tijden van crisis, en dat de EU meer capaciteit nodig heeft om in de toekomst beter te reageren op nieuwe grensoverschrijdende bedreigingen voor de publieke gezondheid.

Op basis van de lessen die we geleerd hebben, moet het nieuwe EU-gezondheidsprogramma “EU4Health” de gaten dichten die de pandemie heeft blootgelegd. Lidstaten zijn in de eerste instantie zelf bevoegd voor het gezondheidsbeleid, maar de EU kan nationale maatregelen aanvullen en steunen en nieuwe wetgeving in specifieke sectoren voorzien.

Naast een betere bescherming tegen en een beter beheer van crisissen door de versterking van zorgsystemen van lidstaten en de voorziening van een betere zorg, wil het “EU4Health”-programma ook innovatie en investeringen stimuleren, en de gezondheid in het algemeen verbeteren.

De drie prioriteiten van “EU4Health”

• Mensen beschermen tegen ernstige grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen
• Betere beschikbaarheid van medicijnen
• Sterkere zorgsystemen

“EU4Health” is deel van het “Next Generation EU”-herstelplan, dat voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen op 27 mei tijdens de plenaire sessie voorgesteld heeft. In een resolutie op 15 mei over de herziene EU-meerjarenbegroting en het economische herstelplan, eisten EP-leden een nieuw, losstaand Europees gezondheidsprogramma.

In een debat met commissaris Kyriakides op 28 mei, waarin het Parlement consequent pleitte voor de oprichting van een coherent een EU-volksgezondheidsbeleid, werden de ambitieuze plannen positief onthaald door de milieucommissie (ENVI). In een resolutie die op 17 april werd aangenomen, pleitte het Parlement voor een bijzonder budget om de nationale zorgsectoren te steunen tijdens de crisis, en voor investeringen na de crisis om de zorgsystemen weerbaarder te maken, met aandacht voor de meest behoeftigen.

"De Covid-19-pandemie heeft aangetoond dat het EU-gezondheidsbeleid versterkt moet worden. Het Europees Parlement streeft ernaar om de financiering van het EU-gezondheidsprogramma te gebruiken om een werkelijke toegevoegde waarde te leveren om de toekomstige gezondheid van Europeanen te beschermen door onze krachten te bundelen." aldus Pascal Canfinm Voorzitter van de milieucommissie (ENVI).

Het programma heeft een looptijd van 2021 tot 2027, maar alle herstelmaatregelen voor de periode onmiddellijk na de crisis zullen tijdens de eerste jaren toegepast worden.

De aanpak van grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen
Het programma wil de preventie, paraatheid, toezicht en respons in tijden van crisis versterken en de coördinatie van noodcapaciteit verbeteren. Het wil de reserves van geneesmiddelen en medische voorraden, zorgpersoneel en experts opbouwen en technische bijstand voorzien.

“RescEU” – dat deel uitmaakt van het EU-mechanisme voor civiele bescherming – zal een snelle reactie blijven leveren en zich concentreren op het rechtstreeks reageren op crisissen terwijl “EU4Health” strategische medische voorraden aanlegt voor het gebruik op lange termijn en een reserve van medisch personeel voorziet dat gemobiliseerd kan worden in geval van crisis.

Geneesmiddelen en medische voorraden beschikbaar en betaalbaar maken
De EU wil steun voorzien voor de controle op eventuele tekorten aan geneesmiddelen, medische toestellen en andere (zorg)producten die relevant zijn voor andere crisissen. En ze wil de afhankelijkheid van de invoer van medicijnen en actieve farmaceutische middelen uit derde landen beperken. Verder wil ze innovatie en milieuvriendelijkere productie stimuleren.

Zorgsystemen en de capaciteit van gezondheidsmedewerkers versterken
Nationale zorgsystemen zouden efficiënter en weerbaarder moeten worden door: investeringen in ziektepreventieprogramma’s te stimuleren; uitwisseling van de beste werkmethoden; globale samenwerking; en verbeterde toegang tot gezondheidszorg.

Eén gezondheid
“EU4Health” is gebaseerd op de “één gezondheid”-benadering: Het programma gaat uit van een wisselwerking tussen de menselijke en diergezondheid, dat ziektes overgedragen kunnen worden van mensen op dieren en omgekeerd, en dat beide moeten worden aangepakt; en dat het milieu de link is tussen mensen en dieren.

Uitdagingen op lange termijn aanpakken
Dit zijn enkele andere problemen dat “EU4Health” wil aanpakken:

• Betaalbare gezondheidszorg van goede kwaliteit voor iedereen realiseren, door ongelijkheden weg te werken
• Het gebruik van digitale innovatie uitbreiden
• De diagnose, preventie en zorg van niet-overdraagbare aandoeningen te verbeteren, in het bijzonder voor kanker, hart- en vaatziekten, diabetes en geestelijke gezondheid (het doel is om vroegtijdige sterfte met één derde te verlagen tegen 2030)
• Een pleidooi voor het terughoudend gebruik van antibiotica en de strijd tegen antimicrobiële resistentie
• Verbeteren van de vaccinatiegraad in lidstaten
• Succesvolle initiatieven uitbreiden (zoals de Europese Referentienetwerken, die gezondheidsmedewerkers in contact brengen met elkaar om patiënten met zeldzame zieken te helpen)
• De impact van milieupollutie en demografische veranderingen op de volksgezondheid aanpakken (inclusief een vergrijzende bevolking)

Wat zal gefinancierd worden?
De Europese Commissie stelt voor om €9,4 miljard van de volgende meerjarenbegroting te investeren in het “EU4Health”-programma, 23 keer meer dan de financiering voor gezondheid in 2014-2020.

“EU4Health” zal nationale systemen via financiering versterken:

• Steun en advies op maat voor landen
• Opleidingsprogramma’s voor medisch en zorgpersoneel met het oog op uitwisseling van personeel
• Audits van de paraatheid- en responsmaatregelen van de lidstaten
• Klinische proeven om de ontwikkeling van geneesmiddelen en vaccins te versnellen
• Grensoverschrijdende samenwerking en partnerschappen
• Uitvoeren van studies, gegevensverzameling en benchmark-projecten

Andere EU-programma’s zullen voor meer investeringen in gezondheid zorgen: het Europese regionale ontwikkelings- en cohesiefonds voor medische infrastructuur, Horizon Europa voor gezondheidsonderzoek en innovatie, ESF+ voor training en steun om kwetsbare groepen toegang te bieden tot goede gezondheidszorg.

Volgende stappen
Het Parlement en EU-overheden zullen het “EU4Health”-voorstel van de Commissie onderhandelen als een onderdeel van de volgende meerjarenbegroting. Het programma zal naar verwachting op 1 januari 2021 actief worden.