'Grutte Pier is Zwarte Piet'

MarcusViridis

Volgens de (nog niet gedekolonialiseerde) geschiedenisboekjes, was Pier Gerlofs Donia een Fries verzetsstrijder c.q. terrorist (afhankelijk van het ingenomen perspectief). Deze nogal groot uitgevallen krijgsheer had als hobby Hollanders meppen en verzamelde wellicht daarnaast ook nog de helmen van de gevallen soldaten van de tegenpartij. Wie er echter vandaag kwaliteitscourant Trouw vandaag op nasloeg, komt echter tot de ontdekking dat deze Friese held best nog wel eens van Afrikaanse afkomst zou kunnen zijn en misschien zelfs model heeft gestaan voor Zwarte Piet.

Dat is namelijk wat politicoloog Pieter Smit beweert. En Pieterman kan het weten, want hij heeft immers onderzoek gedaan in de hedendaagse slavernij in West-Afrika. Pieter begrijpt dat soort mechanismes.

Pieter stelt het heel simpel: de buren van Rembrandt waren zwart maar geen slaven. Volgens 'archieven' waren er eveneens zwarte mensen te vinden in Friesland. In de gedachtegang van Pieter moeten dat er verhoudingsgewijs meer zijn geweest dan in het zeventiende-eeuwse Amsterdam, want, zo redeneert Pieter: in Friesland was men tegen slavernij en dus moesten daar wel meer zwarte mensen gewoond hebben dan in andere delen van het land. Dat Grutte Pier in de zestiende eeuw -en dus niet in de zeventiende eeuw van Rembrandt- het leven van omringende legerplaatsen Hollandse dorpen het leven zuur maakte en bovendien volgens de overlevering stamt uit een mashup van een boerenfamilie en landadel mag de pret uiteraard niet drukken.

Want dat zijn nu eenmaal de wetten van de logica.

Pieter is niet te beroerd om er doodleuk even een historische beschrijving van Grutte Pier (zoals Donia liefkozend werd genoemd) erbij te pakken om zijn ietwat wankele stelling wat verder te onderbouwen: "Grutte Pier was volgens de oudst bekende beschrijving van Peter van Thabor een 'grote swarte man'. Zijn rebellenleger heette de Arumer Zwarte Hoop. Een latere Hollandse historicus schrijft dat hij een vreemd donker uiterlijk had, een rare manier van praten en ogen als kolen, waarmee hij de kinderen schrik aanjoeg". 

Het is niet helemaal duidelijk welke historicus Pieter hier aanhaalt, dus zullen we Pieter maar op zijn blauwe ogen geloven. De beschrijving dat Grutte Pier een donker gelaat had, voldoet in ieder geval aan de consensus. Het is in elk geval niet zo leuk om te lezen dat de vroege Zwarte Piet blijkbaar kinderen angst aanjoeg.

Vanaf dit punt verliest Pieter zichzelf in een woud van aannames: "Het zou prima kunnen dat Grutte Pier afstamde van door Friese zeerovers vrijgemaakte slaven. Of dat zijn voorouders, net als de Joden, Spanje ontvlucht waren, en begrijpelijkerwijs voor Friesland kozen. Logisch ook dat juist zij zich verenigden in een rebellenleger dat tegen de Hollandse slavernij vocht." Een ietwat vreemde aanname, vooral omdat in eigen land (Nederland) slavernij destijds verboden was.

Alsof de aannames nog niet genoeg op elkaar gestapeld waren, borduurt Pieter hier op een Von Däniken-achtige wijze voort. Zo zou het volkomen logisch zijn geweest dat de Friezen Surinamers in dienst zouden nemen in hun gemeenschappelijke strijd tegen de Hollanders, ware het niet dat dit deel van Zuid-Amerika pas meer dan honderd jaar later gekoloniseerd zou worden door de Europeanen. Maar feiten zijn niet zo leuk natuurlijk... Dat dit in werkelijkheid niet gebeurd is, noemt Pieter 'een gemiste kans'. Voor zover bekend kunnen ook Surinamers niet tijdreizen trouwens.

Op onnavolgbare wijze lukt het Pieter wel om van Grutte Pier een voorloper van Zwarte Piet te maken. Pieter vindt namelijk zelf dat hij heeft aangetoond dat Grutte Pier zwart was en het is in zijn beleving niet ondenkbaar dat de Hollanders van deze held een zielige karikatuur gemaakt hebben. Een nare karikatuur, zo stelt Pieter, waar ook nog eens onderdanigheid aan gekoppeld is. Een belediging voor elke Fries. De Friezen zouden er dus blijkbaar goed aan doen om zich bij de verzetshelden van KickOutZwartePiet of misschien zelfs de Grauwe Eeuw aan te sluiten.

Maar die kunnen waarschijnlijk geen Bûter, brea en griene tsiis uitspreken. Het hele relaas van Pieter valt hier na te lezen.