De opvolging van Pechtold: de kandidaten

Gisteren maakte Alexander Pechtold bekend te vertrekken als leider van D66. Dat doet natuurlijk de vraag rijzen wie hem gaat opvolgen. Nu, een dag later, draait de geruchtenmolen al op volle toeren. In dit artikel vindt u een overzicht van de meest genoemde kandidaten.

De jonge Kamerleden

Er zijn bij D66 een aantal jonge kamerleden die nadrukkelijk op de deur kloppen. Deze worden binnen de partij gezien als grote talenten die op termijn sleutelposities kunnen gaan vervullen in de top van de partij.

Rob Jetten

Rob Jetten
Rob Jetten (D66 persfoto)

Rob Jetten wordt door velen binnen D66 gezien als het grootste talent van de partij. Voordat hij in de kamer kwam was hij onder meer voorzitter van de Jonge Democraten, de jongerenorganisatie van D66 en fractievoorzitter, namens D66, in de gemeenteraad van Nijmegen.

Hij zit pas sinds 2017 in de kamer, maar heeft al van de meet af aan een zware portefeuille. Zo is hij woordvoerder democratische vernieuwing en klimaat, in die rol is hij ook mede-indiener van de Klimaatwet en indiener van de initiatiefwet deconstitutionalisering benoeming Commissaris van de Koning en burgemeester. Die beoogt op termijn een gekozen burgemeester mogelijk te maken. Allemaal belangrijke thema's voor D66. Ook noemde Pechtold hem onlangs "de beste specialist binnen mijn fractie".

Het grootste nadeel voor Jetten is zijn relatieve onervarenheid in de Haagse politiek, hij is pas een jaar Kamerlid. Komt het aftreden van Pechtold voor hem te vroeg? 

Jan Paternotte

Jan Paternotte (D66 persfoto)
Jan Paternotte (D66 persfoto)

Jan Paternotte is een ander jong talent binnen de fractie van D66. Voordat hij in de kamer kwam was hij leider van D66 in Amsterdam. Onder zijn leiding boekte D66 een grote overwinning en werd de grootste partij in Amsterdam. 

Net als Jetten kwam ook Paternotte in 2017 in de Kamer. Hij kreeg niet meteen een zware portefeuille, luchtvaart en integratie, maar werd wel campagneleider, een functie die vaak wordt gezien als opstapje naar een hoge functie binnen de partij. 

Wat in het voordeel spreekt van Paternotte is het feit dat hij in Amsterdam bewezen heeft succesvol een fractie te kunnen leiden en daarmee ook electoraal succes te boeken. Ook kan zijn ervaring als campainer hem helpen bij de leiderschapsverkiezing die ongetwijfeld gaat komen.

Sjoerd Sjoerdsma

Sjoerd Sjoerdsma (D66 persfoto)
Sjoerd Sjoerdsma (D66 persfoto)

De outsider binnen deze categorie is Sjoerd Sjoerdsma. Hij is iets ouder dan de andere twee, maar heeft ook wat meer ervaring op het Binnenhof. Voor dat hij de Kamer in ging was hij werkzaam bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken, als diplomaat. In die functie was hij onder meer werkzaam in Kabul en Jeruzalem.

In 2012 kwam hij in de kamer, vijf jaar eerder dan Jetten en Paternotte. Hij is onder andere woordvoerder buitenlandse zaken en internationaal strafhof, in die rol kreeg hij te maken met het politiek gevoelige MH17-dossier. Een kwestie waarin hij geen brokken heeft gemaakt. Ook het feit dat hij al enige jaren ervaring met zich mee draagt spreekt in zijn voordeel.

Wat niet in het voordeel spreekt van Sjoerdsma is dat hij zich enkel bewezen heeft op het gebied van buitenlandse zaken, een specialistisch stukje politiek. Een fractieleider moet veel meer een generalist zijn. De vraag is of D66 de gok aandurft. 

De tussenpausen

Het is goed mogelijk dat de D66-fractie hun jonge talenten nog wat meer wil klaarstomen voor een functie in de frontlinie en daarom eerst een tussenpaus kiest als nieuwe fractieleider. Een aantal namen worden genoemd voor deze rol, voornamelijk oudere, ervaren Kamerleden. Een van hen zou dan de fractie moeten leiden tot de eerstvolgende verkiezingen.

Pia Dijkstra

Pia Dijkstra (D66 persfoto)
Pia Dijkstra (D66 persfoto)

Pia Dijkstra, wie kent haar niet? Ze is een zeer ervaren Kamerlid, ze zit al ruim acht jaar in de Tweede Kamer. In die tijd werd zo vooral bekend als woordvoerder zorg. In die rol loodste ze onder meer de Donorwet door het parlement.  Ook was ze mede-indiener van het wetsvoorstel strekkende tot het verbod op weigerambtenaren.

Gezien haar leeftijd en ervaring, lijkt Dijkstra vooral een veilige keus voor de korte termijn.

Paul van Meenen

Paul van Meenen (D66 persfoto)
Paul van Meenen (D66 persfoto)

Een andere naam die rondzingt is die van Paul van Meenen. De 62-jarige onderwijswoordvoerder heeft voor zijn leeftijd weinig ervaring in de Haagse politiek, slechts zes jaar. Maar hij heeft wel veel ervaring als bestuurder, zo is hij tien jaar bestuursvoorzitter geweest van scholengemeenschap Spinoza in Den Haag. Ook was hij een van de vertrouwelingen van Pechtold.

Met Van Meenen zou D66 vooral kiezen voor iemand die op de winkel past, en tijd kopen voor het zoeken naar een echte opvolger voor Pechtold.

Kees Verhoeven

Kees Verhoeven (D66 persfoto)
Kees Verhoeven (D66 persfoto)

De laatste in deze categorie is Kees Verhoeven, de huidige vicefractievoorzitter. Verhoeven zit al acht jaar in de kamer en is daarmee, samen met Dijkstra, het langstzittende fractielid van D66. Ook hij is een vertrouweling van Pechtold. 

Hij is momenteel portefeuillehouder Europa, inlichtingendiensten, ICT, privacy en cyberveiligheid, marktordening en mededinging. Een rol waarin hij weleens negatief in de media is gekomen. Vooral rondom het inlichtingenwetreferendum van afgelopen voorjaar. Zal hem dit nog dwarszitten?

De kandidaat-partijleiders

Dan zijn we nu aan het einde gekomen van de kandidaat-fractieleiders. Maar dan zijn we er nog niet. Ook een aantal ministers worden genoemd als mogelijke nieuwe partijleider. Zij kunnen dinsdag echter niet tot fractieleider worden gekozen, dat is uiteraard voorbehouden aan Kamerleden. 

Sigrid Kaag

Sigrid Kaag (D66 persfoto)
Sigrid Kaag (D66 persfoto)

Sigrid Kaag is momenteel minister van Buitenlandse handel en Ontwikkelingssamenwerking. Voordat ze minister werd heeft ze jarenlang gewerkt voor de VN als topdiplomaat. Zo leidde ze onder meer de vernietiging van chemische wapens in Syrië en werd ze zelfs genoemd als potentiele nieuwe secretaris-generaal. 

Haar internationale profiel en ervaring maken Kaag tot een goede kandidaat. Maar tegelijkertijd is het ook haar zwakte, want er zijn twijfels of ze wel genoeg Haagse ervaring heeft voor een rol als partijleider. Ook loopt ze tegen hetzelfde probleem op als Sjoerdsma. Ze heeft zich altijd begeven op het terrein van de buitenlandse politiek en internationale betrekkingen. Is ze wel voldoende generalist, is dan de vraag die rijst.

Maar de voornaamste vraag is momenteel: wil zeÜberhaupt?

Kajsa Ollongren

Kajsa Ollongren (D66 persfoto)
Kajsa Ollongren (D66 persfoto)

De huidige vicepremier van D66, Kajsa Ollongren is natuurlijk een logische naam wanneer het aankomt op opvolging van de partijleider. Ze deed ervaring op als bestuurder, als wethouder en later als vervangend burgemeester, in Amsterdam. Ook heeft ze Haagse ervaring als secretaris-generaal op het ministerie van Algemene Zaken. 

Wat in het nadeel van Ollongren spreekt is dat zij het gezicht was van het afschaffen van het referendum. Dat is een van de pijnlijkste maatregelen voor D66 in het regeerakkoord waarmee ze nog lang zullen worden geconfronteerd. Is Ollongren in staat van dit imago af te komen?

De outsider


Boris van der Ham

Boris van der Ham
Boris van der Ham

Veel genoemd is ook de naam van Boris van der Ham. Van der Ham is oud-Kamerlid en heeft in die rol tien jaar ervaring op het Binnenhof. Na zijn afscheid als Kamerlid heeft hij zich ontwikkeld tot kritisch lid van D66. Onlangs trok hij met zijn beweging "opwekking" nog langs alle afdelingen. Van der Ham ontkent dat dit iets te maken heeft met een gooi naar het partijleiderschap, maar sluit een terugkeer in de politiek niet uit. 

Een voordeel voor Van der Ham is dat hij geen enkele binding heeft met het huidige, niet populaire, kabinet. Mogelijk kan hierdoor het electorale verlies worden beperkt.

Conclusie

Dinsdag zal de fractie van D66 een nieuwe voorzitter kiezen. Veel zal hier van afhangen. Wordt het een nieuw talent of toch een tussenpaus?