Trump: VS wordt strenger tegen Iran

Amerika gaat zich strenger opstellen tegenover Iran. Om te beginnen zal president Donald Trump het nucleaire akkoord met Iran niet certificeren.

Dat Trump het akkoord niet certificeert, betekent dat hij aangeeft dat Iran zich in zijn ogen niet aan de afspraken houdt. Het Congres krijgt nu zestig dagen de tijd om te besluiten of weer sancties worden opgelegd.

Trump zei in zijn toespraak dat de Iraniërs zich niet aan de voorwaarden hebben gehouden. Hij wees erop dat het land tot twee keer toe meer zogeheten zwaar water (dideuteriumoxide) op voorraad had dan in de overeenkomst is afgesproken. Die stof kan worden gebruikt bij de productie van plutonium.

Vertrouwelijk rapport
Atoomwaakhond IAEA stelde die overtreding eerder dit jaar vast in een vertrouwelijk rapport. Iran verscheepte het overschot toen snel naar Oman om weer onder de afgesproken limiet te komen, aldus de IAEA.

De president stelde in zijn speech ook dat de deal de VS te weinig heeft opgeleverd. Tegenover "zwakke inspecties" van Iraanse nucleaire installaties staat volgens Trump alleen een tijdelijke onderbreking van het Iraanse pad richting kernwapens. Meerdere restricties op de nucleaire activiteiten vervallen na vijftien jaar.

Iraanse Revolutionaire Garde
Een andere belangrijke stap is dat de machtige Iraanse Revolutionaire Garde, die een belangrijke deel van de Iraanse economie beheerst, onder sancties gaat vallen. Iran had gedreigd met een "krachtige" reactie als Washington strafmaatregelen zou nemen tegen het Iraanse leger of de Garde.

Nadat hij eerst allerhande feiten uit het verleden had opgesomd, inclusief de gijzeling in de Amerikaanse ambassade in Teheran in de jaren zeventig en tachtig, maakte Trump duidelijk dat de leiding van Iran wat hem betreft nog steeds "gevaarlijk en agressief" is en internationaal terrorisme steunt. De wereld moet strenger tegen het land optreden, aldus Trump.

Amerikaanse bondgenoten als Frankrijk en Groot-Brittannië hadden Trump opgeroepen het akkoord nogmaals goed te keuren, maar dat bleek tevergeefs.

Reactie Europese Unie
Beëindiging van het akkoord over het Iraanse kernprogramma ligt niet in de macht van president Trump. "De president van Amerika heeft veel macht, maar hierover niet. De Iran-deal is niet van één land. Het is een multilaterale overeenkomst die na twaalf jaar intensief onderhandelen tot stand kwam en unaniem in een VN-resolutie is onderschreven", aldus EU-buitenlandchef Federica Mogherini.

Ze zei ook dat de overeenkomst "van 104 zeer technische pagina's" niet heronderhandeld kan worden. Mogherini was een van de drijvende krachten achter het akkoord van 2015 tussen Iran en zes wereldmachten waaronder de Verenigde Staten.

"Ik verwacht dat de overeenkomst gewoon door alle partijen wordt geëerbiedigd, zoals de afgelopen twee jaar het geval was", zei de zichtbaar geïrriteerde Italiaanse. In tegenstelling tot Trump stelt de EU-topvrouw dat de Iraniërs zich wel aan de afspraken houden. ,,Het Internationaal Atoomenergieagentschap IAEA heeft acht keer controles naar de implementatie van het verdrag uitgevoerd en geen enkele overtreding gevonden", zei ze. Volgens Trump heeft het IAEA eerder dit jaar in een vertrouwelijk rapport gemeld dat het land twee keer meer zogeheten zwaar water (dideuteriumoxide) op voorraad had dan is afgesproken. Die stof kan worden gebruikt bij de productie van plutonium.

Volgens Mogherini kan de wereld het "zich niet veroorloven de zwaar gecontroleerde nucleaire deal te ontmantelen, vooral nu niet".

Reactie Israël en Saudi-Arabië
Amerikaanse bondgenoten in het Midden-Oosten schaarden zich vrijdag achter de Iran-strategie van Trump. Saudi-Arabië en Israël, die zelf een gespannen relatie hebben met Teheran, prezen de harde koers van Trump.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu feliciteerde Trump met zijn speech. "Hij confronteerde op moedige wijze het terroristische Iraanse regime en creëerde een mogelijkheid om deze slechte deal te repareren, Iraanse agressie terug te dringen en de criminele steun van terrorisme aan te pakken."

Ook Saudi-Arabië sprak steun uit. De Saudische regering stelde volgens staatspersbureau SPA dat het opheffen van sancties Iran financieel heeft geholpen. Daardoor kon het land volgens Riyad het eigen raketprogramma uitbreiden en extremisten steunen.

Reactie Rusland
Volgens Rusland is de nieuwe "agressieve" koers van de VS tegenover Iran gedoemd te mislukken. Het besluit van Trump zal echter geen directe invloed hebben op de uitvoering, aldus het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken.

Volgens Moskou is er geen mogelijkheid om terug te keren naar sancties tegen Iran, wat de VS hier ook van vindt. Het ministerie verklaarde dat de speech van Trump "nogmaals de ontoelaatbaarheid onderstreept van het gebruik van agressieve en dreigende retoriek in internationale betrekkingen". Moskou noemt het een "kater uit het verleden" die niet meer van deze tijd is.

Dat Trump het akkoord niet certificeert, betekent dat hij aangeeft dat Iran zich in zijn ogen niet aan de afspraken houdt. Het Congres krijgt nu zestig dagen de tijd om te besluiten of weer sancties worden opgelegd.

Reactie Iran
De toespraak van Trump is zoals te verwachten viel slecht gevallen in Iran. Volgens de Iraanse president Rohani zat de speech vol "gescheld en ongefundeerde beschuldigingen".

Trump beschuldigt Iran ervan zich niet aan de afspraken te houden in het na veel moeite tot stand gekomen akkoord over Irans nucleaire programma. Iran zal zich evenwel aan het akkoord houden zo lang dat in het belang van Teheran is, aldus Rohani.

Volgens Rohani kan een enkel land het akkoord niet intrekken en zal Amerika geïsoleerd staan als het tegen het akkoord in gaat. Hij kondigde aan dat Iran zijn inzet zal verdubbelen om wapens te maken die vijanden afschrikken en zijn raketprogramma uit te breiden. Dat laatste is een doorn in het oog van Trump.

Trumpt kondigt hardere koers tegen Iran aan
Trump: VS wordt strenger tegen Iran (Foto: ANP)