'Nederland heeft geen koning'

Hoe grondwettelijk is de monarchie? Is de man die ooit bekend stond als 'Prins Pils' eigenlijk wel onze koning? Dankzij onder meer publicaties van Nanda van der Zee en de blog van Gerard de Boer zou zomaar de meest fervente orangist zomaar aan het twijfelen gebracht kunnen worden.

Het meest gebruikte argument dat Nederland helemaal geen koning (of zelfs een legitieme regering) zou hebben is de overtreding van artikel 21 van de grondwet. Een voor het koningshuis vervelend zinnetje, dat pas in 1983 geschrapt is. Deze grondwet hield in dat de zetel van de regering niet buiten het rijk zou mogen worden geplaatst. Op 13 mei 1940 echter, vertrokken Koningin Wilhelmina (de moeder van de oma van Willem-Alexander) en haar regering doodleuk naar Londen, een plaats in het buitenland. Hiermee werd de grondwet overtreden en daarmee buiten werking gesteld. De mogelijkheid om te vluchten naar Indonesië, de Antillen of Suriname, landen die destijds nog bij het koninkrijk hoorden, werd verworpen.

Zij en de andere vluchtelingen waren daarna dus eigenlijk niet meer gerechtigd om lekker wetjes en koninklijke besluiten uit te vaardigen. Vreemd genoeg trok men zich daar niet veel van aan en deed men net alsof ze nog de macht hadden. Dit terwijl het vertrek van de toenmalige regering het voor de bezetters (de nazi's vielen het land in) mogelijk maakte een civiele regering onder de Oostenrijker Seyss-Inquart in te stellen. Iets dat trouwens niet bepaald in het voordeel van de Nederlandse bevolking geweest is. Het hele ambtenarenapparaat kwam daardoor onder direct gezag van de Duitsers, waardoor het geen enkele moeite kostte om een West-Europees record te vestigen qua deportatie van het joodse deel van de bevolking. In Denemarken en België bleef het koningshuis wél op zijn post. In die landen werd een militair regiem ingesteld en werden de nazi's een stuk beter tegengewerkt.

Terug naar de grondwet. De facto was na de vlucht van de Oranjes, Adolf Hitler het staatshoofd van Nederland. Een mooi geval van debellatio. Feitelijk was er van bezetting geen sprake, maar was Nederland een nazi-vazalstaat geworden. Met alle nare gevolgen van dien.

Na de oorlog is de macht nooit officieel overgedragen aan de zogenaamde 'regering in ballingschap'. Sterker nog: het kabinet Hitler is nooit echt beëindigd. Tussen de Duitse generaal Johannes Blaskowitz en de Canadese generaal Charles Foulkes werd alleen een technische overeenkomst getekend over de afwerking van de Duitse troepen in Nederland, na de Duitse capitulatie van 4 mei 1945. Dat Wilhelmina en haar lakeien destijds net deden alsof er niets gebeurd was, doet er niet zoveel toe. In feite is elke regering die nadien is beëdigd door het staatshoofd ongrondwettelijk.

Dit zijn op z'n minst mooie mijmeringen tijdens een Koningsdag, die ook nog eens het slachtoffer is van chagrijnig weer.