Hawking waarschuwt in Utrecht voor macht experts
Iedere burger moet zich verdiepen in de voornaamste theorieën van de wetenschap, om een al te grote invloed van experts te voorkomen. Dat heeft de wereldberoemde theoretisch natuurkundige Stephen Hawking zijn gehoor in Utrecht vrijdag op het hart gedrukt. Hawking sprak op het openingssymposium van een door studievereniging A-Eskwadraat georganiseerde natuurkundeolympiade.
"In een democratische samenleving moet iedereen basale kennis hebben over hoe de wereld in elkaar zit", zei Hawking aan het slot van zijn lezing. "Zo voorkom je dat deskundigen te veel macht krijgen." De academische superster ontving na zijn referaat een oorverdovend applaus.
Hawkings toespraak ging over het holografisch principe. Dit principe werd voor het eerst uitgedacht door de Nederlandse natuurkundige en Nobelprijswinnaar Gerard 't Hooft, die de openingstoespraak van het symposium hield. In 2004 verloor Hawking nog een weddenschap van 't Hooft over het al dan niet verloren gaan van informatie die in een zwart gat belandt.
"Can you hear me?", klonk de karakteristieke spraakcomputer van Hawking door de muisstille zaal. Hawking, die door de ziekte ALS aan een rolstoel gebonden is en vrijwel geheel verlamd is, sprak over ruimtetijd, de oerknal en microgolven. "Deze microgolven kennen jullie van de magnetron die in jullie keuken staat", zei Hawking. "Hoewel de golven die ik bedoel niet zo nuttig zijn voor het opwarmen van een pizza. Ze komen namelijk niet boven de 72 graden onder nul uit."
Hawking schreef samen met natuurkundige Roger Penrose veel over het ontstaan van het universum. Toen hij eens op audiëntie bij paus Johannes Paulus II was, zei de toenmalige kerkvorst dat wetenschappers de geschiedenis van het universum mogen bestuderen, maar niet het ontstaan ervan.
Hawking zei blij te zijn dat de paus niet doorhad dat hij hier net een presentatie over had gegeven. "Ik had niet in een cel van de Inquisitie willen belanden net als Galileo Galilei", grapte Hawking, waarop een afbeelding van hemzelf in een cel op het scherm verscheen. De natuurkundige zei dat veel kosmologen zichzelf helaas vrijwillig dit pauselijke verbod opleggen en zich te weinig wagen aan theorieën over het ontstaan van het heelal.
De natuurkundige sprak ook over de snelle expansie van het universum. "Na de Eerste Wereldoorlog in Duitsland vond er in slechts achttien maanden tijd een inflatie met een factor van tien miljoen plaats", aldus Hawking. "Dat stelt niets voor vergeleken met het vroege universum. In slechts een fractie van een seconde groeide het universum met een factor van een miljoen biljard biljard."
Hawking prees het vermogen van de mens om wetenschappelijke feiten over de wereld te ontmaskeren en zei uit te kijken naar de verdere ontdekkingen van de jonge wetenschappers die aanwezig waren. "Door ons vermogen informatie over het universum te ontrafelen, zijn we in zekere zin de kroon op de schepping", zei de Brit.
Stephen Hawking is bekend van zijn werk over zwarte gaten, ruimtetijd en de ontstaansgeschiedenis van het universum. Hij was de eerste wetenschapper die de relativiteitstheorie met kwantumfysica verbond.
Hawking is een van de beroemdste wetenschappers ter wereld. Hij figureerde in meerdere televisieprogramma's, waaronder The Big Bang Theory en The Simpsons. Ook 'zong' hij in een lied van de Britse rockband Pink Floyd en schreef hij enkele kinderboeken met zijn dochter Lucy. Zijn populairwetenschappelijke boek Een Korte Geschiedenis van de Tijd is meer dan tien miljoen keer over de toonbank gegaan en is vertaald in 35 talen.
Het symposium in Utrecht vormde de aftrap van de natuurkundeolympiade PLANCKS, waarbij 34 teams uit veertien verschillende landen het tegen elkaar opnemen. Naast Hawking spraken experimenteel natuurkundige Immanuel Bloch en theoretisch natuurkundige en Nobelprijswinnaar Gerard 't Hooft. Toegangskaarten voor het evenement waren binnen enkele seconden uitverkocht, veel sneller dan bijvoorbeeld voor muziekfestival Pinkpop.
