FOK!toen: The Star-Spangled Banner

O-oh say, can you see... hoe vaak zal de gemiddelde wereldburger díe zin niet gehoord hebben in films, series, sportprogramma's en liedjes? Laat staan in het nieuws, waar eens in de zoveel maanden een beroemde zanger(es) de tekst verkeerd zingt.

In FOK!toen's humble opinion is dit de allermooiste uitvoering van het Amerikaanse volkslied ooit, uitgevoerd bij de Super Bowl in 2005 door de koren van de U.S. Naval Academy, de  U.S. Air Force Academy, de U.S. Military Academy in West Point en de U.S. Coast Guard Academy, begeleid door de U.S. Army Herald Trumpets. Het was de eerste keer dat al deze koren samen zongen sinds de tweede inauguratie van Richard Nixon, 32 jaar eerder:


O say can you see by the dawn's early light,
What so proudly we hailed at the twilight's last gleaming,
Whose broad stripes and bright stars through the perilous fight,
O'er the ramparts we watched, were so gallantly streaming?
And the rockets' red glare, the bombs bursting in air,
Gave proof through the night that our flag was still there;
O say does that star-spangled banner yet wave,
O'er the land of the free and the home of the brave?  

(Het was overigens de eerste Super Bowl sinds Janet Jacksons tepel de wereld over ging.)  

Het eerste kladje, een dag na de Slag bij Fort Henry geschreven.
Het eerste kladje van de tekst, een dag na de Slag bij Fort Henry geschreven.

Proof that our flag was still there
In het kort ontstond The Star-Spangled Banner, zoals het Amerikaanse volkslied officieel heet, tijdens de Oorlog van 1812 tegen de Britten. FOK!toen zal vandaag en morgen uitgebreid ingaan op de ontstaansgeschiedenis van het lied en begint daarbij bij het begin: de Oorlog van 1812.

De kritiek dat het Amerikaanse volkslied net als het Franse wel erg vol zit met oorlogsgeweld als bommen, raketten en granaten, is maar deels terecht. Die bommen en granaten werden door de Britten afgevuurd en het lied bejubelt dan ook de Amerikaanse zege bij de Slag om Baltimore: 25 uur lang werd het Baltimorese Fort Henry gebombardeerd, maar toen in de vroege ochtend de zon opkwam en de Britten afdropen, 'the flag was still there'.

Morgen komt de Slag om Baltimore (1814) aan bod, naar aanleiding waarvan de liedtekst geschreven werd. Maar zoals gezegd nu eerst de jaren tot die vermaledijde, bijna drie jaar durende Oorlog van 1812 zelf.

Britten bombarderen Fort Henry, 1814
Britten bombarderen Fort Henry, 1814. Voor alle plaatjes geldt: klik voor een groter exemplaar.

'Amerika loslaten had ik nooit moeten doen'
“De grootste fout van mijn leven.” Zo noemde de Britse koning George het onafhankelijk worden van de Amerikaanse kolonieën. 'Mad King George' regeerde van 1760 tot 1820 en werd door een ziekte langzaam maar zeker letterlijk gek. Als het aan George had gelegen hadden de Britten tot de allerlaatste soldaat doorgevochten om de Amerikanen onder de duim te houden, maar helaas: in 1783, acht jaar na het begin van de Onafhankelijkheidsoorlog, was het toch echt schluss.

De Amerikanen begonnen na het winnen van de oorlog direct een grondwet te schrijven, de Unie der Verenigde Staten, staten aan die unie toe te voegen en burgerrechten vast te leggen in de Bill of Rights en andere documenten.

Men koos een plek voor de hoofdstad en noemde die plek 'Washington', als eerbetoon aan de eerste president (en de generaal die de troepen geleid had). Daar maakte men een (volgens sommigen op Vrijmetselaargedachtegoed gebaseerd) stratenplan en begon men aan de bouw van het Witte Huis, het Capitool en andere federale overheidsgebouwen.

US Army Air Forces-poster, 1945
US Army Air Forces-poster, 1945

Prille onafhankelijkheid continu bedreigd
Steeds meer landen erkenden de Amerikaanse onafhankelijkheid in de jaren erna, er werden handelsverdragen gesloten met Europese staten en de Britten bleven definitief weg uit de 13 eerste Amerikaanse staten. Toch was de strijd niet gestreden en koning George zijn leed niet vergeten.

Het Verenigd Koninkrijk probeerde de Amerikanen op alle mogelijke manieren alsnog dwars te zitten, vooral om te laten zien wie er de baas was. Men viel Amerikaanse schepen aan en dwong de bemanning in de Royal Navy te dienen, enterde en eigende zich Amerikaanse handelsschepen toe, blokkeerde Amerikaanse havens, verbood handel met (het Napoleontische) Frankrijk en saboteerde die actief, stelde absurde im- en exportheffingen in terwijl ridicule belastingen nu juist een aanleiding van de Onafhankelijkheidsoorlog waren – en ga zo maar door.

Tegelijkertijd breidden de Britten hun Canadese kolonieën steeds verder uit na een succesvolle oorlog tegen Frankrijk om diens Noord-Amerikaanse veroveringen (New Orleans tot de Canadese grens was tot die oorlog Frans gebied, evenals Quebec). Ook sloten de Britten bondgenootschappen met diverse indianenstammen om het de Amerikanen lastig te maken, hun gebied verder naar het westen uit te breiden.

Behandeld als onderdanen 
In 1807 beschoot het Brits fregat HMS Leopard ook nog eens een Amerikaans schip, de USS Chesapeake, nadat er ruzie ontstond over een enteractie. Dat gebeurde nota bene in een Amerikaanse haven en hoewel er politiek weinig commotie over ontstond, werd het gezien als een nieuw incident in een lange rij gevallen waar de Britten de Amerikanen 'als onderdanen behandelden'.

Toenmalig president en Founding Father Thomas Jefferson wilde focussen op het koloniseren en inrichten van de nieuwe staten in de VS -het land verdubbelde onder zijn leiding in grootte-. Daarom mengde hij zich niet in de oorlog in Europa, maar de Britten pikten die neutraliteit niet en als reactie stelden de Amerikanen een embargo in. 

Tekening uit 1814: Britse raketten
Tekening uit 1814: Britse raketten

1812: Genoeg geweest, het is oorlog! (Mét raketten!) 
De Amerikanen waren én de pesterijen van hun voormalige Britse meesters spuugzat, én ze waren geïnteresseerd in het uitbreiden van de VS naar het noorden – nu Canada en nog steeds onder de Britse kroon. In 1812, na nog geen 30 jaar vreedzame onafhankelijkheid, verklaarde (Jeffersons opvolger) president Madison daarom de oorlog aan het Britse Rijk. Dat was op dat moment verwikkeld in de langdurige oorlog tegen de troepen van Napoleon en daarmee hoopten de Amerikanen een strategisch moment te hebben uitgekozen.

De FOK!toen van morgen over de geschiedenis van The Star-Spangled Banner gaat verder met die heftige oorlog, waarin de Britten hun nog geen tien jaar eerder van de Indiërs gekopieerde raketten uitprobeerden en Washington in puin gelegd werd. Het machtsvertoon was groot en de oorlog sleepte zich voort. Bij de slag om Baltimore terroriseerden de Britten 25 uur lang het Amerikaanse Fort Henry met voortdurende bombardementen van granaten, kanonskogels en raketten – die in die tijd minstens even verstandsverbijsterend en splinternieuw waren als laserwapens en bombardeerdrones nu.

In het volgende deel lees je kortom meer over die bizarre, ongekende regen van rockets' red glare en bombs bursting in air, alsook over de (destijds) grootste Amerikaanse vlag ooit die fier boven het gehavende Fort Henry bleef wapperen en ter inspiratie diende voor een gedicht dat uiteindelijk een volkslied zou worden.


De uitvoering van het New York Philharmonic Orchestra op het Memorial Concert dat op 20 september 2001 gehouden werd, doet nog steeds rillingen over het lijf lopen. Heel even was de hele (Westerse) wereld Amerikaans.


En op de eerste 'Smackdown!' die de WWF/E twee dagen na de terreuraanslagen uitzond, staan een hele zaal aan stoere mannen tegen de tranen te vechten. Meer daarover in een later stuk over de (wereldwijde) uitvoeringen van The Star Spangled Banner in de weken na 9/11.