Van Gijzel wil nieuwe visie staatsbestel

Het kabinet moet komen met een nieuwe samenhangende visie over de bestuurlijke en politieke inrichting van Nederland. Het huidige model maakt de overheid traag en in zichzelf gekeerd. Dat zei burgemeester van Eindhoven Rob van Gijzel maandag in zijn nieuwjaarsspeech.

De burgemeester was onlangs nog voorzitter van een denktank van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten die de veranderende rol van de overheid onderzocht. Het huidige model is gebaseerd op een ruim anderhalve eeuw oud systeem, geeft Van Gijzel aan. "Ik zie een rijksoverheid die denkt vanuit een verticale, hiërarchische wereld en zo de aansluiting op de horizontale netwerksamenleving vrijwel volledig aan zich voorbij ziet gaan."

De keuzes die worden gemaakt over centralisatie en decentralisatie van taken tussen rijksoverheid, provincies en gemeenten laten volgens Van Gijzel zien dat het politiek Den Haag momenteel aan een duidelijke visie ontbreekt. "Ik zie een rijksoverheid die visieloos taken centraliseert en decentraliseert, samenvoegt of juist weer scheidt."

Van Gijzel waarschuwt er ook voor dat Nederland meer dan andere landen de grenzen momenteel zo veel mogelijk gesloten houdt of mensen ontmoedigt naar Nederland te komen. "Als daar geen verandering in komt zal dit, in combinatie met een kleine autonome bevolkingsaanwas, ons economisch de komende jaren ver terugwerpen."

Ook bestaat er in Nederland een heel terughoudende houding ten opzichte van innovatie, aldus Van Gijzel. "De publieke investeringen in onderzoek en ontwikkeling zijn laag, en gerichte economische stimuleringsmaatregelen blijven achter."

Als op de huidige weg wordt doorgegaan zal Nederland in 2030 zijn gezakt van de achttiende naar de 32ste plaats op de ranglijst van 's werelds grootste economieën, haalt de burgemeester recente berekeningen van het Londense Centre for Economic and Business Research aan. "We zijn dan ingehaald door landen als Zwitserland en Zweden, maar bijvoorbeeld ook door Argentinië, Epypte, Nigeria en de Filipijnen. Dat is schrikken, zeker omdat we het hebben over één generatie na ons."

Kansen liggen volgens Van Gijzel in het versterken van de metropoolregio's Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven. "Over zeventien jaar woont tachtig procent van de wereldbevolking in steden. De beroepsbevolking is dan drastisch gedaald, en het aantal ouderen gestegen. Per arbeidsplaats hebben we dan een hogere toegevoegde waarde nodig en die vinden we in de hoogwaardige maak- en creatieve industrie. Intensievere samenwerking tussen de drie economische regio's is daarom hard nodig."