Rekenkamer: begroting JSF te zonnig
De Algemene Rekenkamer heeft kritiek op de berekeningen achter het kabinetsbesluit om de Joint Strike Fighter (JSF) te kopen. Het is onzeker of er altijd vier toestellen beschikbaar zijn voor missies, zoals minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD) beweert. Dat zegt de Rekenkamer in een donderdag verschenen rapport.
Het kabinet denkt met de aanschaf van 37 JSF-toestellen nog steeds 24 uur per dag, zeven dagen in de week het Nederlandse luchtruim te kunnen bewaken en bovendien met vier toestellen elders in de wereld een missie te kunnen uitvoeren. De Algemene Rekenkamer onderschrijft de 'stelligheid' van deze uitspraak niet, zei president Saskia Stuiveling donderdag bij de presentatie van het rapport.
Zo is namelijk geen rekening gehouden met mogelijke problemen met het onderhoud, waardoor toestellen tijdelijk niet beschikbaar zijn. Ook wil Nederland samenwerken met België op dit gebied en lopen de onderhandelingen daarover nog. Bovendien is geen rekening gehouden met zogeheten vredesverliezen: straaljager die de luchtmacht in vredestijd verliest, bijvoorbeeld omdat hij neerstort.
De kans blijft bestaan dat de 37 JSF-toestellen meer gaan kosten dan de 4,5 miljard euro die het kabinet reserveert, stelt de rekenkamer verder. Ook kan het onderhoudsbudget oplopen: bij de plannen is er geen rekening mee gehouden dat op een gegeven moment zowel F-16's en JSF's rondvliegen. Dat is op het moment dat de JSF wordt ingevoerd en de F-16 wordt uitgefaseerd. "Twee vliegtuigen tegelijkertijd exploiteren is duurder dan een vliegtuig", zei Stuiveling. "Het is niet waarschijnlijk dat het in die jaren binnen het budget van 270 miljoen euro blijft."
Het kabinet geeft wel een veel betere financiële onderbouwing van het JSF-project dan eerdere kabinetten. "Deze positieve ontwikkeling biedt echter geen zekerheid dat Defensie in staat zal zijn van jaar tot jaar alle uitgaven binnen die gegeven financiële ruimte te houden", aldus de Rekenkamer.
Minister van Defensie Jeanine Hennis (VVD) wil meer JSF's kopen als de risico's meevallen en de toestellen goedkoper worden. Daar lijkt de rekenkamer een stokje voor te steken. Eventuele meevallers moeten eerst worden gebruikt om tegenvallers elders op de begroting weg te werken, zei Stuiveling. Ook heeft een extra straaljager gevolgen voor het onderhoudsbudget. Bovendien moet de Tweede Kamer zich erover uitspreken, vindt Stuiveling.
Volgens de Algemene Rekenkamer geldt ook voor Defensie als geheel dat de financiën beter op orde zijn. De ambities en de financiële mogelijkheden zijn echter nog niet 'duurzaam in balans', ondanks de nieuwe bezuinigingen die Hennis dinsdag op Prinsjesdag heeft aangekondigd. Ook is een aantal van de nieuwe bezuinigingen nog niet concreet ingevuld.
Over de keuze voor de JSF was ook veel te doen. Zo eisten verschillende oppositiepartijen nog tot enkele maanden geleden een nieuwe kandidatenvergelijking. Maar Stuiveling is het met Defensie eens dat de JSF het beste toestel is. Dat vloeit voort uit de eisen die het kabinet stelt aan wat het vliegtuig moet kunnen. "Met wat wij willen als Nederland, is de JSF het enige toestel dat daaraan voldoet", zei Stuiveling. "Tot op de dag van vandaag."
