Armoede maakt dom

Als je mensen vraagt waarom arme mensen arm zijn, krijg je een hoop verschillende antwoorden. Eén antwoord ga je zeker krijgen: arme mensen zijn arm omdat ze te dom zijn om rijk te worden. Maar een groep Amerikaanse onderzoekers stelt dat nu in vraag. Volgens hen zou het juist omgekeerd zijn: armoede maakt juist dommer.

"Vroegere ideeën over armoede weten het aan persoonlijke tekortkomingen of aan een omgeving die geen kans op succes geeft", zegt hoofdauter Jiaying Zhao: "Wij stellen dat een tekort aan financiële middelen op zichzelf al kan leiden tot een verminderd cognitief functioneren. Niet genoeg hebben kan op zich al een oorzaak van armoede zijn."

Zhao en haar team kwamen tot die conclusie door een reeks onderzoeken. Zo ontdekten ze in een test dat ernstige financiële zorgen konden leiden tot een val van gemiddeld 10 IQ-punten. Daarnaast stelden ze vast dat de cognitieve functie van boeren slechter was vlak voordat ze betaald werden voor hun oogst dan vlak daarna.

Zulke verschillen kunnen volgens de onderzoekers niet verklaard worden door voedingstekorten, uitputting, stress of tijdsgebrek. De reden daarvoor ligt voor de hand, zegt mede-auteur Sendhil Mullainathan: "Wat feitelijk gebeurt is dat je effectieve capaciteit minder wordt: omdat je van alles aan je hoofd hebt, kun je minder aandacht aan andere dingen geven."

Echter, als arme mensen niet aan hun financiële zorgen dachten, scoorden ze net zo goed als welgestelde mensen. Het is dus ook fout om te stellen dat arme mensen op zich dommer zijn, zegt Mullainathan: "Het is niet zo dat de computer traag is. De computer is bezig met iets anders, dus hij lijkt slechts traag."

Mede-auteur Eldar Shafir wijst erop dat die verminderde intelligentie grote gevolgen kan hebben: “Als arme mensen fouten maken, zijn de gevolgen daarvan ernstiger. Dus, als je arm bent, maak je sneller fouten en komen die je duurder te staan. Het is moeilijk om een uitweg te vinden." Ze pleit daarom voor maatregelen als simpelere aanvraagformulieren voor uitkeringen en subsidies.