Taal maakt het onzichtbare zichtbaar

Taal is een van de machtigste instrumenten die de mens kent. Taal kan ontroeren, taal kan krenken, taal kan blij maken. Wat taal helaas niet kan, is fysieke objecten doen verschijnen danwel verdwijnen. Onderzoekers hebben nu echter aangetoond dat taal wel dingen kan doen lijken verschijnen of verdwijnen.

Gary Lupyan van de Universiteit van Wisconsin-Madison en zijn team gaven mensen een speciale bril. Op de ene lens werd een voorwerp geprojecteerd, op de andere steeds veranderende krabbels, oftewel 'visuele ruis'. Doordat de visuele ruis zo dominant is, wordt de input in het andere oog verdrukt. Mogelijk wordt het niet eens meer geregistreerd in de hersenen.

Vervolgens lieten ze de de proefpersonen ofwel het woord voor het geprojecteerde object, ofwel een willekeurig woord, ofwel ruis horen. "Als ze het woord hoorden voor het object dat verdrukt werd, sprong dat in hun zichtsbeeld", zegt Lupyan. Bij het horen van een willekeurig woord, werd het object juist minder vaak gezien. Lupyan legt uit: "Als je een visuele input krijgt die overeenkomt met de verwachting, springt het object in het zicht. Wanneer je een onjuist label krijgt, onderdrukt die het object verder."

De ontdekking van Lupyan en zijn team komt overeen met de zogenaamde Sapir-Whorf-hypothese. Die stelt dat onze beleving van de wereld beïnvloed wordt door onze taal. Zo zouden we de wereld bekijken in categoriën die bepaald worden door taal. Wij zien bijvoorbeeld verschillende tinten als één kleur, omdat we maar één woord hebben voor die tinten. Een andere taal heeft meerdere woorden voor de tinten, en ziet dus verschillende kleuren.

Lupyan's ontdekking is vooral belangrijk omdat het aantoont dat taal een veel fundamentelere invloed kan hebben: "Als taal al invloed heeft op de prestaties tijdens een test als deze, geeft dat aan dat taal het zicht al op een heel vroeg stadium beïnvloedt. Het dringt erg diep door in het visuele systeem."