EU houdt deur voor Turkije op een kier

De Europese Unie houdt de deur voor Turkije op een kier. Duitsland heeft maandag een compromis voorgesteld waarin de EU zich vastlegt op uitbreiding van de toetredingsonderhandelingen, maar alleen op voorwaarde dat de unie met de jongste hervormingen van Ankara instemt.

Met het voorstel zegt de Duitse minister van buitenlandse zaken Guido Westerwelle te willen verzekeren dat de Turkse reactie op de protesten tegen de regering van premier Recep Tayyip Erdogan wordt meegewogen, zonder dat de langetermijnstrategie om Turkije nauwer bij de EU te betrekken in gevaar wordt gebracht.

Het voorstel zal dinsdag door de ministers van buitenlandse zaken van de EU-lidstaten worden besproken, zodat het woensdag nog aan Turkse functionarissen kan worden gepresenteerd. Ieder besluit van de EU over Turkije vereist de instemming van alle 27 lidstaten.

"Aan de ene kant kunnen wij doen alsof deze gesprekken plaatshebben zonder enige context, alsof de afgelopen dagen niet hebben bestaan", zei Westerwelle. "Aan de andere kant moeten wij er ook op toezien dat onze gezamenlijke, algemene, strategische en langetermijnbelangen overeind blijven."

Een voortgangsrapport over de geschiktheid van de Turkije voor het EU-lidmaatschap wordt half oktober verwacht.

Duitsland, met een omvangrijk Turks bevolkingsaandeel, hield een volgende stap in het toetredingsoverleg vorige week aanvankelijk tegen. Landen als Zweden en België wierpen echter tegen dat de discussie niet moest worden bepaald door de huidige politieke strubbelingen, maar door de belangen op langere termijn.

"Wij voeren geen beleid voor een dag of voor een week, maar voor jaren of tientallen jaren", zei de Zweedse minister van buitenlandse zaken Carl Bildt. "Wij kunnen niet de strategie van de Europese Unie wijzigen, omdat er hier of daar nervositeit is."

Ook EU-buitenlandchef Catherine Ashton probeerde de deur naar verdere onderhandelingen met Turkije open te houden. "Mijn algemene opvatting is dat betrokkenheid waar dat maar kan, een veel betere optie is."

Turkije begon de toetredingsonderhandelingen met de EU in 2005, maar de gesprekken zijn nog niet erg opgeschoten, door een geschil met EU-lid Cyprus en verzet in sommige Europese kringen tegen toelating van een volkrijk moslimland tot de unie.

De gesprekken van volgende week zouden gaan over regionale kwesties, een van de 35 hoofdstukken waar aspirant-lidstaten helderheid over moeten verschaffen. Sommige functionarissen toonden zich echter bezorgd dat zulk overleg kon worden opgevat als een impliciete ondersteuning van het optreden van de Turkse autoriteiten tegen de demonstranten in Istanbul en andere Turkse steden.

"Wij willen wel opmerken dat er enige beweging van de kant van Turkije moet komen voordat wij onderhandelingen over een nieuw hoofdstuk beginnen", zei de Oostenrijkse minister Michael Spindelegger. "Wij wachten op signalen van Ankara dat zij de mensen in Turkije echt hun rechten zullen geven."

De Turkse minister voor Europese zaken Egemen Bagis liet weten dat Turkije aan een antwoord werkt. "Ik kan u niet meer vertellen, behalve dat Turkije ook andere opties heeft", zei hij in een interview met de Süddeutsche Zeitung. "Wij hebben de EU nodig en de EU heeft ons nodig."