Duitse president geroerd bij 5 mei-lezing

De Duitse bondspresident Joachim Gauck is geroerd dat hij dit jaar de 5 mei-lezing mag houden. Dat zei hij zaterdag aan het begin van zijn toespraak in de Grote Kerk te Breda, die onder anderen werd bijgewoond door kroonprins Willem-Alexander en demissionair premier Mark Rutte (VVD). Het was voor het eerst dat een Duitser de lezing mocht houden.

"Ik ben geboren in 1940, het jaar dat Nederland slachtoffer werd van de Duitse grootmachtpolitiek en rassenwaan", zei Gauck. "Het is voor een Duitser - en zeker voor mij - geen vanzelfsprekendheid dat ik vandaag hier bij u mag zijn en zelfs tot u mag spreken."

"Het Nationaal Comité heeft mijn land en mij met deze uitnodiging groot vertrouwen geschonken - een geschenk dat wij niet zullen vergeten." Tegen de komst van Gauck werd door sommigen geprotesteerd, omdat Duitsland de oorlogsmisdadiger Klaas Carel Faber maar niet wil uitleveren.

De lezing van Gauck stond in het teken van het thema van 4 en 5 mei dit jaar: vrijheid geef je door. De voormalige dominee refereerde aan gebeurtenissen uit de oorlog die nog steeds als voorbeeld kunnen dienen, zoals de Februaristaking uit 1941. "Want wij leren uit tijden van oorlog en vervolging waartoe de mens in staat is. In het slechte, maar ook in het goede."

Vrijheid is een geliefd thema bij Gauck, die zelf opgroeide in de dictatuur van de DDR. Hij prees Nederland als bakermat van vrijheid en tolerantie. Maar de 'zegen van de vrijheid' staat onder druk, waarschuwde hij. Veel Europeanen zien vrijheid 'ten onrechte als bandeloosheid, als de belofte van een hedonistisch leefmodel, als politieke of ethische willekeur of als oproep tot het afzien van deelname aan de maatschappij'.

Vrijheid moet niet alleen altijd opnieuw worden bevochten, maar ook altijd opnieuw vorm worden gegeven. "Elke generatie staat voor de uitdaging om voor zichzelf en haar omstandigheden aan vrijheid, die in haar mooiste vorm als verantwoordelijkheid moet worden gezien, opnieuw inhoud te geven."

Gauck brak ten slotte een lans voor de Europese samenwerking. "67 jaar geleden zouden we de huidige toestand slechts als paradijselijk hebben kunnen ervaren", zei hij. "We profiteren met elkaar van vrijheid, vrede en welvaart, die samengaan met een versterkte Europese en internationale samenwerking." Hij hoopt dat dit 'unieke succes' ook de 'huidige uitdagingen' kan overwinnen.

De bondspresident woont 's avonds ook het bevrijdingsconcert in Amsterdam bij, samen met Rutte en koningin Beatrix.