Oud-premier IJsland voor rechter
In IJsland begint maandag een rechtszaak tegen oud-premier Geir Haarde, die te weinig zou hebben gedaan om de financiële ineenstorting van zijn land te voorkomen. Haarde, die wordt verdacht van plichtsverzaking, is de eerste regeringsleider die voor de rechter moet verschijnen in verband met de internationale financiële crisis van 2008, waarin de val van IJslandse banken een belangrijke rol speelde.
Haarde verschijnt voor een speciaal hof, dat voor het eerst in de IJslandse geschiedenis bijeenkomt. Haarde acht zichzelf niet schuldig en heeft tevergeefs geprobeerd vervolging te voorkomen. Juristen geven de oud-premier een goede kans om de zaak te winnen. Niet alleen beschikt hij over goede advocaten, ook kan hij op steeds meer sympathie rekenen van de IJslanders, die het niet terecht vinden dat één politicus de schuld van de crisis in de schoenen geschoven krijgt. Ook zou het hof dat Haarde berecht niet meer van deze tijd zijn, omdat niet het openbaar ministerie, maar het parlement bepaalt of een politicus wordt aangeklaagd. Het hof, de Landsdómur, werd in 1905 opgericht om de strafrechtelijke vervolging van ministers mogelijk te maken.
Kort na het uitbreken van de crisis, toen de werkloosheid en de inflatie naar grote hoogten waren gestegen, zochten velen een zondebok voor de problemen. Na een golf van protesten zag Haarde zich in 2009 gedwongen op te stappen. Sommigen weten de financiële ineenstorting aan de mondiale crisis en zeiden dat de regering de crisis niet had kunnen voorspellen of voorkomen, maar een onderzoekscommissie van het parlement wees de regering van Haarde als voornaamste schuldige aan. Volgens de commissie ontbrak het de regering aan zowel de macht als de moed om de financiële wereld aan banden te leggen. Het parlement besloot uiteindelijk met 33 tegen 30 stemmen om Haarde voor het speciale hof te brengen. Drie leden van zijn regering over wie eveneens werd gestemd, werden niet aangeklaagd door het parlement.
Robert Spano, hoogleraar rechten aan de Universiteit van IJsland, zegt dat politici niet in staat zijn om vast te stellen of er goede grond is om iemand te vervolgen. Hij zegt dat de stemming over de vervolging van Haarde mogelijk is beïnvloed door de emotionele lading van de financiële crisis, door hem 'een door mensen veroorzaakte natuurramp' genoemd.
Haarde heeft het belachelijk genoemd dat hij voor de rechter moet verschijnen en zegt zich altijd te hebben laten leiden door de belangen van de IJslandse bevolking. Volgens hem was de crisis aan de banken te wijten en hebben de regering en toezichthouders er alles aan gedaan om de crisis te voorkomen.
IJslandse oud-premier Haarde voor rechter (Foto: Novum)
