Pentagon Papers vrijgegeven
Precies 40 jaar nadat de zogenoemde Pentagon Papers, een onderzoek van de Amerikaanse regering naar de Vietnamoorlog, uitlekten wordt het volledige rapport maandag vrijgegeven.
Het 7000 pagina tellende rapport kan gezien worden als de WikiLeaks van de jaren zeventig. Het rapport, dat werd opgesteld aan het einde van president Lyndon Johnsons ambtstermijn, beschreef hoe de Verenigde Staten en de presidenten Johnson en John F. Kennedy de oorlog in Vietnam steeds verder uitbreidden. Tegelijkertijd misleidde de opeenvolgende regeringen het Amerikaanse Congres, de bevolking en bondgenoten over de werkelijke situatie in het land.
Een van de mensen die namens het ministerie van Defensie meewerkten aan het rapport, Daniel Ellsberg, had zelf gevochten in Vietnam. Gedesillusioneerd over de oorlog en zijn eigen regering kopieerde Ellsberg avond na avond pagina's van het geheime rapport, dat in een kluis werd bewaard, om de pagina's de volgende ochtend weer terug te leggen. Ellsberg lekte het rapport uiteindelijk naar diverse media, waaronder de New York Times.
Ten tijde van het lek was president Richard Nixon er blij mee, aangezien het de critici van de oorlog andere presidentiële doelwitten bood naast Nixon. Hij was echter furieus over de klokkenluider die het rapport naar buiten bracht.
Hij noemde het lek verraad en zwoer de mensen achter het lek te pakken. Hij vreesde dat Ellsberg lid was van een links netwerk dat zijn regering zou beschadigen als hij hem niet kapot maakte, als afschrikwekkend voorbeeld voor anderen. Het was dit geloof in een samenzwering tegen hem, en Nixons bereidheid illegale middelen in te zetten om het te bestrijden, dat uiteindelijk leidde tot het Watergate-schandaal.
Nixons pogingen om het lek en de mensen er achter te pakken mislukten. Het Amerikaanse Hooggerechtshof bepaalde eerst dat de publicaties van onder andere de New York Times onder de vrijheid van de pers, vastgelegd in het eerste amendement van de Amerikaanse grondwet, vielen. Vervolgens viel ook de rechtszaak van de regering tegen Ellsberg en een collega van hem in elkaar, als gevolg van ondeugdelijk handelen van de regering.
De rechtszaak werd nietig verklaard nadat bekend werd dat Nixon opdracht had gegeven in te breken bij de psychiater van Ellsberg en zijn dossier te stelen. Nixon hoopte met behulp van het dossier Ellsberg in diskrediet te kunnen brengen. Ook werd Ellsbergs telefoon afgetapt. De groep die de inbraak pleegde, de zogenoemde Plumbers, zou het volgende jaar inbreken bij het hoofdkwartier van de Democratische Partij in het Watergate-gebouw.
Ellsberg is ervan overtuigd dat de Pentagon Papers nooit zo veel stof hadden doen opwaaien als Nixon niet alles op alles had gezet om wraak te nemen op de klokkenluiders. "Heel weinig mensen gaan het hele ding lezen", zei Ellsberg. "Daarom was het goed dat ze zich zo hebben verzet tegen de publicatie van het rapport."
Tot de dag van vandaag heeft Ellsberg er spijt van dat hij niet eerder naar voren trad. "Ik maakte deel uit van een samenzwering van de regering om ons een oorlog in te rommelen", aldus Ellsberg. Johnson zwoer tijdens de verkiezingscampagne van 1964 de oorlog niet uit te willen breiden. Ondertussen manipuleerde de Amerikaanse regering Zuid-Vietnam op zo'n manier dat het land de VS om meer troepen vroeg. Ook werden niet bestaande aanvallen van Noord-Vietnam als excuus gebruikt om meer troepen in te zetten.
"De fraude had niet dramatischer kunnen zijn", zei Ellsberg. "Alles wat de president tijdens de verkiezingscampagne zei was gelogen."
Ellsberg heeft nog een boodschap voor klokkenluiders vandaag de dag. "Spreek je eerder uit. Doe niet wat ik deed. Wacht niet tot de bommen beginnen te vallen."
Pentagon Papers vrijgegeven (Foto: Novum)
